Geschreven door: Shauna Plompen en Nadine Drost
Als loopbaanbegeleider heb je een belangrijke rol in de begeleiding van je studenten in hun persoonlijke en professionele ontwikkeling. Thema’s die tijdens de loopbaanlessen voortdurend naar voren komen zijn onder andere: het nemen van verantwoordelijkheid voor de opleiding, het omgaan met tegenslagen, het omgaan met groepsdynamische uitdagingen, het oplossen van problemen, het plannen en je aan je de gemaakte planning houden. Deze thema’s dragen bij aan een studievoortgang die soepel verloopt en op het weerbaarder maken van de student.
De thema’s verdienen voldoende aandacht; vaak neemt dat veel tijd in beslag. Omdat de beginsituatie van de studenten ten aanzien van de onderwerpen verschillend is, kan het ook lastig zijn om een geschikte manier te vinden om ermee om te gaan. Je wil graag een les waarin iedereen het prettig vindt om er te zijn, waarbij effectief aandacht wordt geschonken aan dat wat belangrijk is voor de klas. Hoe pak je dat aan? Lees in dit artikel hoe wij het oppakken.
Een korte introductie op de leerKRACHTmethode
Sinds dit schooljaar (2017-2018) werken wij met ons docententeam met leerKRACHT. Dit is een methode om het werkplezier en de leerlingbetrokkenheid op de opleiding te vergroten. De basis van deze methode is een combinatie van vier leerKRACHT instrumenten:
- De bordsessie: wekelijks bespreken leraren en schoolleiding (leerling)resultaten, doelen en verbeteracties;
- Gezamenlijk lesontwerp: de doelen van het bord worden vertaald naar de onderwijspraktijk;
- Lesbezoek en feedback: leraren observeren elkaar en kijken hoe het gezamenlijk lesontwerp uitgevoerd wordt;
- De stem van de leerling: leerlingen geven feedback over het onderwijs en doen suggesties voor verbeteringen.
Waarom het bord in de klas?
Wij vinden het belangrijk om onderwijs samen met onze studenten te maken. We willen onze studenten een stem geven. We hebben in januari besloten om met het verbeterbord in de klas aan de slag te gaan. Onze doelen waren aanvankelijk om de studentbetrokkenheid en het contact met elkaar te verbeteren. Ook wilden we een klimaat creëren waarin onze studenten samen verantwoordelijk zijn. De veelvoud aan thema’s die aan bod komen tijdens een loopbaanles wilden we in gezamenlijkheid oppakken. Daarin zou het mooi zijn als studenten elkaar vanuit hun expertises en ervaringen kunnen versterken.
“Het is fijn om te weten hoe anderen zich voelen”. – Citaat student
Hoe ziet zo’n bord er uit?
Er zijn verschillende manieren waarop je het bord kunt inrichten. Ons uitgangspunt is altijd
geweest om te bepalen welke doelen we wilden behalen om vervolgens te kijken welke punten er dan wekelijks besproken zouden moeten worden om dat te kunnen realiseren. Je zou dit in overleg met de klas kunnen doen. Wij hebben ervoor gekozen om voor de eerste twee periodes zelf te sturen in de punten die we bespreken, mogelijk kunnen de punten na wat ervaring met het bord bijgesteld worden. We hebben grotendeels de indeling van het docenten-verbeterbord aangehouden. Hiernaast zie je een afbeelding met de indeling van ons bord.
We hebben gebruik gemaakt van een stevige ondergrond met Whiteboard-folie. Dit werkt fijn omdat je het bord mee kunt nemen als je het nodig hebt en tussendoor staat het bord in de teamkamer zodat ook collega’s kunnen zien waar we als klas aan werken.
Hoe bevorder je verantwoordelijkheid in de groep?
We beginnen de loopbaanles door met elkaar in te checken bij het bord: ‘Hoe zit iedereen erbij en waar zijn we trots op deze week?’ Dit zorgt voor aandacht voor elkaar en een gericht begin van de les. We bepalen samen welke doelen belangrijk zijn, welke acties we eraan koppelen en wie de acties uit gaan voeren. Door bewust bepaalde werkvormen in te zetten geven we de klas een stem; een geluid. De studenten leren op deze manier met oplossingen te komen voor dat waar ze ontevreden over zijn. Alleen aangeven dat je het ergens niet mee eens bent, geeft nog niet de oplossing. ‘Hoe zou je het dan wel willen?’
“Werken met het bord is een fijne alternatieve manier om de les mee te beginnen. Ik voel me meer op mijn gemak, omdat we echt samen over onderwerpen spreken. We zoeken naar overeenstemming met elkaar, zodat we een probleem samen kunnen oplossen”. – Citaat student
Hoe werk je aan doelen in de klas?
Er zijn verschillende manieren waarop je tot gezamenlijke doelstellingen kunt komen met de klas. We lichten toe hoe wij dat hebben aangepakt. Aan het begin van het jaar hebben we samen met de klas een grondwet gemaakt, hierin staan alle omgangsafspraken die zij met elkaar gemaakt hebben. Deze grondwet dient als basis voor het bord en de doelen die gemaakt worden.
We vragen de studenten op post-its op te schrijven wat zij goed vinden gaan, wat beter kan en hoe zij dit zouden willen verbeteren. Deze post-its plakken zij op een vel papier (zie hiernaast).
Vervolgens krijgen zij onderstaande opdracht:
- Lees (in groepjes van vier personen) wat er op de post-its staat;
- Maak met je groepje een conclusie op drie gebieden:
- Wat gaat goed?
- Wat kan beter?
- Hoe gaan we dat met elkaar bereiken?
- Maak een poster van de conclusies die je opgesteld hebt;
- Bedenk daarna samen een doel waaraan je wilt werken als klas. Presenteer dit aan de rest van de klas;
- Samen besluiten we aan welke doelen gewerkt gaat worden. Vanuit deze doelen bepalen we ook wat er daarna moet gebeuren. Deze acties worden meteen genoteerd op het verbeterbord.
“Persoonlijk vind ik het werken met het bord fijn, het is centraal en vraagt de aandacht van de klas. Het biedt verbinding en een algemeen beeld van wat de klas nodig heeft en waar de behoeften liggen. Er moet wel gewaakt voor worden dat het niet te lang gaat duren, anders verslapt de aandacht in de klas en ontstaat er geroezemoes”. – Citaat student
Effecten van het bord in de klas
Onze klas is onze belangrijkste informatiebron voor het vormgeven van onderwijs. Doordat we gestart zijn met het bord in de klas zien we dat dit een positief effect heeft op de groepsdynamica. De studenten helpen elkaar en hebben een gezamenlijk doel om jaar 2 te behalen. Het bord zorgt voor een saamhorigheidsgevoel in de groep. De aanwezigheid van de klas was bijvoorbeeld laag, de klas heeft toen zelf bedacht om elke week gezamenlijk de aanwezigheid van alle studenten te behandelen en hierover wekelijks een gesprek te voeren.
De studenten denken vooruit, ze geven bij ons aan wat zij nodig hebben om de opleiding succesvol af te ronden. Elke week merken we dat de studenten hun kritisch-denken vergroten. Dit betekent ook een kritische houding ten opzichte van de opleiding. Als loopbaanbegeleiders blijven wij hierdoor scherp want bij onduidelijkheden moeten we met een duidelijk verhaal komen. Dat is goed. Problemen worden sneller opgelost, doordat deze sneller besproken worden. Op natuurlijke wijze ontstaat er de samenwerking tussen studenten waarin ingezet wordt op elkaars expertise. Een student die goed kan plannen zet bijvoorbeeld het inleverwerk op een rijtje en legt uit hoe zij dat doet. Een student die goed kan delen met docenten wat er speelt in de klas en waar behoefte aan is in de lessen, voert het gesprek met docenten om deze verwachtingen en wensen af te stemmen.
“Sinds het begin van het bordgebruik is de klas georganiseerder. De kans voor mensen om te zeggen waar ze trots op zijn of op wie ze trots zijn geeft ook een gevoel van erkenning door de gehele klas. Iedereen respecteert elkaar in de cirkel en discussieert netjes over de problemen die aan hand zijn. Het feit dat we feedback kunnen geven en dat er daadwerkelijk naar geluisterd wordt stelt de klas gerust. Het behalen van doelen en activiteiten geeft veel voldoening. Ik vind het een top idee en het werkt in ieder geval top in onze klas!” – Citaat student
Ja, het is even spannend
Als docententeam hebben we inmiddels ervaring opgebouwd in het werken met het verbeterbord. Dat wil niet zeggen dat je het gemakkelijk uitvoert in de klas. Naast dat je een nieuwe manier van werken introduceert, wat altijd even tijd vraagt, stel je jezelf als begeleider/docent/opleiding ook kwetsbaar op. Dat komt omdat je in het ‘samen’ terecht komt, waarbij iedereen gewezen kan worden op wat niet loopt zoals het zou moeten lopen. Wij ervaren dat als iets wat spannend is, tegelijkertijd is dit ook de grote kracht van het werken met het verbeterbord in de klas.
Tip: Wil je een makkelijk draagbaar bord gebruiken? Koop dan Whiteboard-folie. Zorg ervoor dat je een stevige ondergrond gebruikt, zoals een bord, waar je deze folie op kan plakken. Je kunt eventueel ook werken met het Smartboard en een Notebookversie maken van het bord.
Word ook onderdeel van de Blijven Leren community!
Op sociale media praten we verder over onderwijs en delen we tips met elkaar. Volg Blijven Leren op Facebook, Youtube en Instagram. Wil je meer dan dat? Bekijk hier meer informatie over mijn diensten en samenwerken.
