Geregeld krijg ik vragen over orde houden. Hoe zorg je ervoor dat leerlingen naar je luisteren in de les? Hoe bouw je een goede relatie op met je leerlingen? Hoe voorkom je weerstand in de klas? Het is lastig om daar een kort antwoord op te geven. Jouw relatie met de leerling en hun gedrag is van veel factoren afhankelijk. Er is wel een boek dat wat handvatten geeft voor de omgang met ‘korte lontjes’. Vooral de judo-aanpak, die in dit boek genoemd wordt, pas ik vaak toe. In dit artikel vertel ik meer over het boek.
Welke onderdelen bevat het boek?
Het boek is geschreven door Hans Kaldenbach en bestaat uit verschillende onderdelen:
- De toename van korte lontjes
- Hoe grenzen te stellen (judo-aanpak en karate-aanpak)
- Intimidatie
- De ontregelde leerling
- Jij als docent
- Specifieke situaties: diefstal, vechtpartijen, omgang met ouders en verloren leertijd op school.
Waarom er meer korte lontjes zijn dan eerst
Om te beginnen haalt Hans de toename van korte lontjes aan. Aan de hand van 19 punten geeft hij aan hoe dat komt. Het eerste, en naar mijn idee ook belangrijkste, wat hij aanhaalt is dat we tegenwoordig veel meer ‘horizontale relaties’ hebben. Eerder waren dat ‘verticale relaties’. Deze ontwikkeling heeft ook invloed gehad op de psychische eigenschappen van jongeren.
Jongeren mogen hun ouders tegenspreken, eigen ideeën hebben en eigen geld besteden. Ze zijn in een bepaalde mate gelijk aan hun ouders. Als je jongeren op een verticale manier aanspreekt, ervaren ze dat tegenwoordig als respectloos.
De psychische eigenschappen van ouders zijn ook veranderd. Zij willen jongeren nog steeds aanleren om eerlijk en beleefd te zijn. Het ‘rechte pad’ is alleen veel minder duidelijk dan vroeger. Daarnaast heb je andere vaardigheden nodig om een horizontale relatie te onderhouden.
De punten die Hans aanhaalt vat hij als volgt samen:
Jongeren maken minder mee dat ze moeten gehoorzamen, ze hebben er de eigenschappen niet meer voor en ouders vinden het ook lastig om het hun kinderen op te leggen.
De karate- en de judo-aanpak
Er worden in het boek twee manieren genoemd om om te gaan met gedrag of om grenzen aan te geven: de judo-aanpak en de karate-aanpak. Hierbij staat de karate-aanpak voor een meer verticale aanpak waarin je direct stop zegt tegen gedrag. De judo-aanpak houdt in dat je meebeweegt. Eerst leg je contact en dan stel je grenzen.
Zoals ik eerder schreef worden er in het boek heel veel concrete handvatten gegeven. Er worden manieren beschreven waarop je de karate-aanpak en de judo-aanpak kan inzetten en wat daarvan het effect is. Deze voorbeelden worden geïllustreerd met gebruik van concrete situaties.
Het belang van goed contact
Voor mij is goed contact met je leerlingen de basis van een fijne werkrelatie en de start van een veilig leerklimaat. Dat sluit meer aan bij de judo-aanpak. Ik geloof erin dat je meer bereikt als je vanuit een goede relatie corrigeert. Daarnaast denk ik dat een goede relatie ook ontstaat als je bijstuurt. Het is jouw taak om bij te sturen.
Wat bedoel ik daar precies mee? Het is als leraar jouw taak om een veilig leer- en werkklimaat te realiseren. Voor de leerlingen zorgen duidelijke kaders voor voorspelbaarheid en uiteindelijk veiligheid. Het is dan natuurlijk wel belangrijk dat je reëel bent in je verwachtingen en dat je wat je zegt ook hanteert. Je geeft bijvoorbeeld zelf het goede voorbeeld en als iemand ongewenst buiten de kaders kleurt, zeg je daar wat van.
Wat ook belangrijk is, is dat je de leerlingen aanspreekt op een moment waarop het bij ze binnen kan komen. Soms betekent klassikaal aanspreken gezichtsverlies, waardoor er zoveel ruis ontstaat dat je de leerling het leermoment ontneemt. Dan helpt het om de leerling kort tot de orde te roepen en op een later moment het leermoment plaats te laten vinden, dat doe je dan één-op-één.
Soms betekent klassikaal aanspreken dat er zoveel ruis ontstaat, dat je de leerling het leermoment ontneemt.
Moet je altijd maar meebewegen?
Betekent dat dan dat je nooit de karate-aanpak kunt hanteren? Nee, dat vind ik niet. Sommige grenzen moeten erg helder zijn en dan past de directe aanpak beter. Leerlingen moeten zich ook leren schikken. Alleen maar situaties met fluwele handschoentjes aanpakken, is niet altijd doeltreffend. Op het moment dat je direct bent, wat ook in klassenverband kan gebeuren, is het wel belangrijk dat je reëel bent en dat je feedback geeft op het gedrag. De persoon diskwalificeren is in alle situaties onhandig en onjuist.
Het begint allemaal bij een visie
Hoe doe je dat? Wat mij betreft begint het met duidelijkheid over jouw eigen normen en waarden. Wat accepteer je en wat niet? Waarom trek je die grens? Welke visie heb je als onderwijsteam en wat wil je uitstralen? Vanuit welke argumenten willen jullie dat zo? Zijn dat reële verwachtingen en hoe wil je die vervolgens hanteren met elkaar Als je dat helder hebt, is het een kwestie van hanteren. Elke keer weer.
Soms humor, soms meebewegen…
Tijdens het hanteren gebruik je soms humor, je beweegt wat mee en je stelt eisen die je ook kunt uitleggen. Als bepaalde feedback voor de hele klas van belang is, doe je het klassikaal. In sommige gevallen is het juist om strikt te zijn en geen tegenspraak te dulden. Je kunt het er altijd later nog over hebben als je merkt dat iemand vragen heeft of als iemand er een opmerking over heeft.
Realiseer je altijd dat gedrag ergens vandaan komt. Wat zit er achter dat gedrag? Als je daar antwoord op hebt, kan je de oorzaak van het probleem aanpakken. Die verantwoordelijkheid ligt bij de leerling, weet wel dat ze daarvoor soms (of eigenlijk best vaak…) hulp nodig hebben van jou als docent. Heb je wel eens op die manier naar de situatie gekeken?
Meer informatie over het boek
Het boek ‘Korte lontjes’ is geschreven door Hans Kaldenbach en hier te koop. Hans heeft nog meer boeken geschreven die met dit thema te maken hebben. Misschien ken je de titels wel: “Respect”, “Machomannetjes” en “Hangjongeren”.
En jij? Hoe geef jij je grenzen aan? Houd je rekening met je leerlingen en wat voor hun een goed leermoment is als je feedback wil geven? Hoe duidelijk en voorspelbaar ben jij als docent? Welke tips heb jij voor ons als het gaat om de omgang met jongeren in de klas?
Word ook onderdeel van de Blijven Leren community!
Op sociale media praten we verder over onderwijs en delen we tips met elkaar. Volg Blijven Leren op Facebook, Youtube en Instagram. Wil je meer dan dat? Bekijk hier meer informatie over mijn diensten en samenwerken.
