Ik lees graag boeken over onderwijs en persoonlijke ontwikkeling. Onlangs kwam ik het boek van Paul Tough tegen, wat mij erg boeide. Hij schrijft: “Wat bepaalt of je slaagt in het leven? Heel lang dacht men dat intelligentie de doorslaggevende factor was. Een hoog IQ en goede cijfers op school zouden kinderen de grootste slagingskans geven. Het zijn eerder vaardigheden als doorzettingsvermogen, nieuwsgierigheid, optimisme en zelfbeheersing, die de basis vormen voor ‘een geslaagd leven’. Succes is een kwestie van karakter”. In dit artikel lees je meer over het boek.
James Heckman onderzocht de aanname dat jonge mensen met een GED-diploma net zo goed voorbereid zijn op het hoger onderwijs als jongeren met een middelbareschooldiploma. De conclusie is dat het niet om IQ gaat. Middelbare school leerlingen die hoger onderwijs gingen volgen bleken succesvoller vanwege niet-cognitieve vaardigheden waaronder nieuwsgierigheid, zelfbeheersing en sociale wendbaarheid.
“Een goede voorbereiding op hoger onderwijs gaat niet om IQ, leerlingen blijken succesvoller vanwege niet-cognitieve vaardigheden”.
Eigenschappen die belangrijk zijn voor succes
Succes gaat niet enkel om cognitieve vaardigheden maar ook om doorzettingsvermogen. Andere eigenschappen die belangrijk zijn bij het behalen van successen zijn zelfbeheersing, spirit, sociale intelligentie, dankbaarheid, optimisme en nieuwsgierigheid.
De invloed van stress en armoede op succes
Armoede dat gepaard gaat met stress, heeft een negatieve invloed op de executieve hersenfuncties, ook wel het werkgeheugen genoemd. Het werkgeheugen zit in de prefrontale cortex en is in de tienerjaren nog volop in ontwikkeling. Op scholen is dit werkgeheugen van groot belang. Op het moment dat de leerling dit werkgeheugen niet goed kan gebruiken, zullen de resultaten slechter zijn. Voor docenten/begeleiders die met een dergelijke doelgroep werken, is dat relevante informatie. Leerproblemen zijn op die manier te verklaren.
De tienerjaren kunnen voor een kind moeilijk zijn. Voor kinderen die in problematische omstandigheden opgroeien kan de adolescentie zelfs een verschrikkelijke tijd zijn. Het kan zo zijn dat oude wonden leiden tot slechte beslissingen met alle gevolgen van dien. Naast de problemen in het werkgeheugen, hebben ook verkeerde beslissingen invloed op de mate waarin een leerling succesvol is op school.
De adolescentie kan een periode van zeer grondige transformatie zijn. Dit is de periode waarin iemand in staat kan zijn om een nieuwe succesvolle koers te kiezen. In vergelijking tot de rest van het brein is de prefrontale cortex namelijk, tot aan de late adolescentie, goed kneedbaar. Je kunt de kans op succes vergroten door de omgeving zo te verbeteren, dat dit leidt tot betere executieve functies.
“Een extra dosis ouderlijke zorg, van bijvoorbeeld een docent of begeleider,
kan een rol spelen in het ontwikkelen van veerkracht tegen stress”.
Het verbeteren van de omgeving
Michael Meaney deed onderzoek naar ratten en ontdekte de meerwaarde van ‘likken en verzorgen’ na stresssituaties. Alan Sroufe en Byron Egeland ontdekten dat dit voor kinderen ook zo geldt. De mensen- en rattenbaby’s die een extra dosis vroege ouderlijke zorg hadden gekregen, waren later nieuwsgieriger, hadden meer zelfvertrouwen, waren rustiger en konden problemen hanteren. Het had voor veerkracht gezorgd die als buffer werkt tegen stress.
Opvallend was dat deze ouderlijke zorg niet door de ouder zelf geboden hoefde te worden. Dit betekent dat je als docent of begeleider ook een rol kan spelen in het ontwikkelen van veerkracht tegen stress. Het gaat hier om een luisterend oor, bemoedigende woorden en een constructief gesprek waarna een leerling weer verder kan.
De invloed van scholen op succes
Ook ‘lessen in karakter’ kunnen een bijdrage leveren aan de weg naar succes. In zulke lessen leer je niet-cognitieve vaardigheden. Ook leer je om aardig te zijn, hard te werken en niet te spijbelen. Een sterk karakter is er een met zelfdiscipline en wilskracht. Het stimuleren van een sterk karakter is mogelijk, maar dat werkt voor iedereen anders. Bewezen is dat extrinsieke motivatie niet werkt. Je kunt iemand wel intrinsiek motiveren, bijvoorbeeld door een goed rolmodel te zijn.
Het is belangrijk om te bekijken waar jouw doelgroep behoefte aan heeft, als het gaat om lessen in karakter. Er zijn namelijk verschillende manieren waarop je dat kunt doen. Waar ligt hun intrinsieke motivatie? Het doel van de lessen is om teamwork, empathie en doorzettingsvermogen te ontwikkelen. Het gaat erom dat de leerlingen leren wat optimisme is en dat je dat kunt leren. Weg met de pessimistische PPP’s (persoonlijk, pervasief en permanent). Wil je meer weten over optimisme, lees dan het boek ‘optimisme kun je leren‘ van Seligman.
Aandacht voor niet-cognitieve vaardigheden in de VS
In de VS werd tot voor kort vooral onderzoek gedaan naar de toegang naar het hoger onderwijs en wat daarin mogelijk verkeerd georganiseerd was. De vraag was namelijk waarom zoveel Amerikaanse studenten stoppen met hun opleiding, terwijl dat diploma juist zoveel waard geworden is. De laatste jaren is duidelijk geworden dat beperkte of ongelijke toegang niet het echte probleem is in de VS, maar het beperkt afmaken en de mogelijkheid daarin. Het blijkt dat kennistoetsen als nulmeting geen duidelijk beeld geven over het slagingspotentieel. Testresultaten van de middelbare school wel. Ook hier gaat het niet om intelligentie maar om de volgende karaktereigenschappen: motivatie, doorzettingsvermogen, studievaardigheden en timemanagement.
Jeff Nelson (CEO ‘One Goal’) heeft toen een programma ontwikkeld waarbij je drie onderdelen doorloopt:
1. Intensieve voorbereiding op het toelatingsexamen;
2. Plattegrond hoger onderwijs. Dit is een voorbereiding op het hoger onderwijs, waarin je een stappenplan maakt en je studiefinanciering aanvraagt;
3. Niet-cognitieve onderwijsvaardigheden.
Steeds vaker wordt in de VS in het kader van VSV (vroegtijdig schoolverlaten) gewerkt met Peer Support. Een voordeel van dat systeem is dat leerlingen eerder gezien en gehoord worden. Je kunt door goed in te zetten op Peer Support, snelle en toegankelijke begeleiding bieden als het gaat om de genoemde karaktereigenschappen. Ook in Nederland wordt steeds vaker met Peer Support gewerkt.
“Falen zorgt ervoor dat je doorzettingsvermogen en zelfbeheersing ontwikkelt, door te falen ontwikkel je karakter”.
Het belang van falen en leren falen op de weg naar succes
Er zijn verschillende manieren om leerlingen te ondersteunen in hun weg naar succes. Wat niet onderschat moet worden, is het belang van falen en leren falen. Ondersteuning is goed, we moeten alleen oppassen dat we leerlingen niet pamperen.
Mislukken of een reële kans op mislukken, is een cruciaal onderdeel van het streven naar succes. Te veel bescherming doet te kort. De leerling krijgt dan niet genoeg mogelijkheden om te leren omgaan met tegenslagen. Zo leert men geen karakter te ontwikkelen.
Geloof in een flexibele mindset
Het is belangrijk om van een vaste mindset te switchen naar een flexibele mindset. Door te geloven dat intelligentie kan worden vergroot, kunnen ook betere prestaties worden behaald. Volgens Carol Dweck, geldt dit ook voor karakter.
Een stap voor jou als docent of begeleider kan zijn om vragen ter overweging en reflectie te formuleren. Waarom voelen sommige leerlingen zich niet gewaardeerd/serieus genomen? Hoe stimuleer jij doorzettingsvermogen en veerkracht bij jouw studenten?
Voor meer informatie kan je het boek ‘Een kwestie van karakter‘ lezen van Paul Tough.
Word ook onderdeel van de Blijven Leren community!
Op sociale media praten we verder over onderwijs en delen we tips met elkaar. Volg Blijven Leren op Facebook, Youtube en Instagram. Wil je meer dan dat? Bekijk hier meer informatie over mijn diensten en samenwerken.
