Ik weet nog wel hoe spannend het is om voor het eerst mentor of (studie)loopbaanbegeleider te zijn. Je voelt je verantwoordelijk en er komt een hoop bij kijken: groepsdynamica, ondersteunen bij studievaardigheden, het maken van keuzes, (ouder)gesprekken, stagebegeleiding, persoonlijke omstandigheden van studenten en het monitoren van de studievoortgang. En misschien nog wel meer. In dit blog deel ik een paar tips voor mentoren of (studie)loopbaanbegeleiders.
1. Investeer in kennismaking
Alles begint met een prettige relatie met je studenten. Je wilt weten wie je in je groep hebt, wat hen beweegt om deze studie te doen of wat ze enthousiast maakt voor school. Het is fijn als ze jou leren kennen zodat ze zich steeds comfortabeler bij je voelen. Als mentor of (studie)loopbaanbegeleider ben je vaak het eerste aanspreekpunt voor de studenten en voor ouders. Je wilt ervoor zorgen dat ze bij je terecht kunnen en dat ze dat ook willen. Voor de begeleiding is het belangrijk om te weten wat studenten lastig vinden en waar ze eventueel ondersteuning bij nodig hebben. Zelf wil ik ook altijd graag weten waarmee zij anderen zouden kunnen helpen, dan kun je koppeltjes maken in de klas of studenten met elkaar samen laten werken aan bepaalde lesopdrachten. Wil je weten wat je zoals kunt vragen in een kennismakingsgesprek? Lees dan verder in dit artikel.
2. Besteed aandacht aan groepsvorming
Je bent ook (samen met de studenten) verantwoordelijk voor een fijn leer- en werkklimaat in de groep. In je mentor of (studie)loopbaanlessen is het daardoor verstandig om aandacht te besteden aan de groepsvorming en groepsdynamica. Denk aan kennismakingsactiviteiten, het gezamenlijk opstellen van klassennormen- en waarden (hoe je met elkaar om wilt gaan), werkvormen om studenten te begeleiden in de ‘stormingfase’ en aandacht voor studenten die van klas of opleiding veranderen. Onderschat het belang van het begeleiden van de groepsvorming niet. Een fijn leerklimaat draagt bij aan klassen- en individuele leerdoelen, zorgen voor een plek waar studenten zichzelf kunnen ontplooien en creëren een omgeving waarin studenten vragen durven stellen. De vragen geven jouw informatie voor het begeleiden van de groep en individuele studenten. In dit artikel lees je meer over kennismakingsactiviteiten. Ook deelde ik een handig product voor het ondersteunen van groepsvorming en schreef ik over Wijzer in groepsvorming.
3. Bedenk wat je wilt monitoren (voor studievoortgang) en bedenk daarvoor een aanpak
Er zijn veel excelbestanden en andere documenten in omloop in lerarenteams om de studenten te monitoren. Ook werken we vrijwel allemaal met leerlingvolgsystemen. Het kan een uitdaging zijn om te weten wat je precies moet bijhouden. Voordat je het weet heb je een draak van klus gecreëerd of stop je er onnodig veel tijd in. Ik adviseer mentoren of (studie)loopbaanbegeleiders dan ook altijd om te bedenken wat je wilt monitoren. Op basis daarvan kijk je welke informatie al bekend is door de standaard leerlingvolgsystemen en wat je zelf nog wilt bijhouden. Zo voorkom je dubbel werk en sta je met meer focus in je studentbegeleiding.
Zelf houd ik de volgende dingen bij van mijn studenten:
- Studie- en stageresultaten en voortgang (staan in Eduarte)
- Aanwezigheid/verzuim (kun je uit Eduarte halen, plan een moment in de periode in dat je checkt hoe het gaat en spreek waar nodig leerlingen aan)
- Schriftelijke afspraken (ik zet een opmerking in mijn Outlook-agenda met de herinnering dat ik de voortgang moet checken, in diezelfde week plan ik slb-gesprekjes in of blokkeer ik een moment in mijn week om de informatie op te zoeken in de systemen)
- Voorbereiding mijlpalen/praktische zaken (denk aan het solliciteren bij een nieuwe stagejaar, het inplannen van examens bij examinering, het doorgeven van de keuze voor keuzedelen etc.)
- Bijzonderheden (als een student externe begeleiding heeft check ik zo nu en dan hoe dat loopt, studenten met motivatieproblemen pols ik iets meer dan anderen, studenten die een specifiek doel hadden zoals buitenlandstage informeer ik naar hun resultaten en hoe de voorbereidingen daarvan verlopen).
4. Breng de highlights van het leerjaar in kaart en anticipeer daarop
Naarmate je meer ervaring opdoet gaat je dit gemakkelijker af. Zowel voor jezelf als voor de studenten is het prettig om een overzicht te hebben van de belangrijke momenten in een jaar. Zorg dat je in je lesprogramma voldoende tijd hebt om belangrijke momenten voor te bereiden of om daar voorlichting over te geven. Een paar momenten die je altijd in gedachten moet houden:
- Start schooljaar met uitleg over hoe het leerjaar eruitziet
- Tussen- en eindevaluatie van stages (en de voorbereiding daarvan)
- Toets- en herkansingsweken
- Voorlichting en afronding examens
- Voorbereiding op het nieuwe schooljaar
Je kunt voor deze highlights een BPV-gids (over stage) of een jaarplanning gebruiken. Zelf breng ik met mijn studenten altijd in week 3 van een periode in kaart welke opdrachten ze moeten inleveren en op welk moment dat moet gebeuren. Gaandeweg doen ze dat steeds meer zelfstandig. Ook besteed ik een paar weken voordat een belangrijk moment zich voordoet aandacht aan het onderwerp in mijn lessen. Dan leg ik uit wat er gaat gebeuren, wat zij moeten organiseren en wie ze daarbij om hulp kunnen vragen.
5. Voorkom brandjes blussen door de studenten ‘in de lead’ te houden en veelvoorkomende vragen in je lessen te verwerken
Het blijft mijn grootste valkuil: de behoefte om mijn studenten voortdurend te helpen. Uiteindelijk help je jouw studenten het meest door ze te begeleiden naar zelfstandigheid. Dat doe je door niet alles voor ze op te lossen. Je wilt ze zodanig begeleiden dat ze het zelf kunnen oplossen. Ik stel bijvoorbeeld vragen om mijn studenten zelf aan het denken te zetten en ik bied duidelijkheid door belangrijke informatie per mail of in de online leeromgeving met ze te delen. Ze kunnen de informatie dan altijd terugvinden. Voorkom trouwens wel dat je teveel informatie deelt. Houd het bij de kern en gebruik tussenkopjes zodat het overzichtelijk blijft.
Je kunt vragen of begeleidingsbehoeften die je veel hoort of ziet in je (studie)loopbaanlessen terug laten komen. In een bepaalde groep heb ik bijvoorbeeld meer aandacht gehad voor ‘leren leren’, omdat ik merkte dat ze daar baat bij zouden hebben. In een andere groep besteedde ik meer aandacht aan samen aan leerdoelen werken omdat ze die behoefte hadden. Zorg ervoor dat je mentor of (studie)loopbaanlessen dus niet volgepland zijn, je wilt kunnen inspelen op de specifieke behoefte van jouw groep.
Een aantal vragen die je kunt stellen om studenten te stimuleren om zelf een antwoord of oplossing te vinden:
- Weet je bij wie je hiervoor moet zijn?
- Waar zou je deze informatie kunnen terugvinden of achterhalen, denk je?
- Wat heb je al gedaan om (…) op te lossen of te regelen?
- Wat is stap 1 om dit op te lossen… (en wat doe je vervolgens, etc.)?
- Is er een klasgenoot die dit al geregeld heeft, die je hierbij zou kunnen helpen?
- Is er een klasgenoot die jou even kan bijpraten of kun je bij de docent ophalen wat je gemist hebt?
- Heb je (hier) of (daar) al gekeken?
- … Welke vraag zou jij nog meer stellen?
6. Werk samen met collega’s
Je hebt vaak meerdere collega’s die ook mentor of (studie)loopbaanbegeleider zijn in dezelfde jaarlaag. Maak samen lessen, bespreek samen hoe jullie toewerken naar highlights of belangrijke momenten, verdeel de te verzorgen voorlichtingen of zet collega’s in die een bepaalde taak hebben (bijvoorbeeld examinering of bpv-coördinator). Bespreek de klassen met elkaar. Wat gaat goed en waar loop je tegenaan? Kunnen jullie samen een aanpak bedenken voor groepsdynamische uitdagingen of kan de zorgcoördinator wat betekenen? Door te overleggen ontdek je ook welke vragen steeds terugkomen, op die manier kan je onduidelijkheden samen oplossen.
Ik kan nog veel meer schrijven over loopbaanbegeleiding, het is een van mijn favoriete werkzaamheden in het onderwijs. Welke tips wil jij delen met mentoren of (studie)loopbaanbegeleiders? Deel het in de comments.
Word ook onderdeel van de Blijven Leren community!
Op sociale media praten we verder over onderwijs en delen we tips met elkaar. Volg Blijven Leren op Facebook, Youtube en Instagram. Wil je meer dan dat? Bekijk hier meer informatie over mijn diensten en samenwerken.
