Onderwijs verander en verbeter je niet door simpelweg een plan uit te rollen. Het vraagt gezamenlijke reflectie, een gedeelde visie en de bereidheid om onderweg bij te stellen. Dit schooljaar zijn wij als team begonnen met het verkennen van wat maatwerk in ons onderwijs kan betekenen. Niet vanuit het idee dat we het al wisten, maar juist vanuit het besef dat we nog veel te onderzoeken hadden. We zijn er nog niet. En misschien is dat wel precies de juiste plek om te zijn.
Beginnen bij betekenis, niet bij oplossingen
Maatwerk bleek al snel een containerbegrip. Iedereen had er beelden bij, maar die beelden liepen uiteen. Voor sommigen ging het over flexibiliteit in het programma, voor anderen over begeleiding, tempo of ruimte voor persoonlijke omstandigheden. In plaats van direct te zoeken naar oplossingen, hebben we daarom eerst vertraagd. We hebben ons afgevraagd:
- waarom willen we maatwerk eigenlijk?
- wat vraagt dit van ons onderwijs, van ons team en van studenten?
- en wat betekent dit concreet in onze context?
Die vragen brachten niet meteen helderheid, maar wel iets anders: een gezamenlijk vertrekpunt. Het gesprek over maatwerk ging niet langer over wat we moesten doen, maar over wat we belangrijk vinden.
Samen kijken, ook buiten het team
Gaandeweg werd duidelijk dat maatwerk niet iets is wat je als team alleen kunt vormgeven. Het raakt aan begeleiding, zorg, het werkveld en aan de ervaringen van studenten zelf. Daarom hebben we gekozen voor een kwaliteitstafel: een moment waarop verschillende perspectieven samenkwamen.
Docenten, teamcoördinatoren, een zorgcoördinator, een orthopedagoog, studenten, mensen uit het werkveld en beleidsmakers gingen met elkaar in gesprek. Niet om het meteen eens te worden, maar om zichtbaar te maken waar beelden overlapten en waar ze schuurden.
Wat dit ons bracht, was niet zozeer een nieuwe aanpak, maar waardering voor wat er al was. Veel elementen die belangrijk zijn voor maatwerk bleken al aanwezig, alleen het versnipperd. De uitdaging zat voor ons minder in ‘iets nieuws maken’, en meer in verbinden, verduidelijken en samenhang aanbrengen.
Tegelijkertijd merkten we hoe complex dit soort gesprekken zijn. Het vraagt om zorgvuldige procesbegeleiding, zodat niet alleen de luidste stemmen gehoord worden, en zodat verschillen niet worden gladgestreken maar worden onderzocht.
Van visie naar eerste stappen
Na deze gezamenlijke verkenning hebben we onze missie en visie verder geconcretiseerd. We formuleerden studentbeloften die richting geven aan hoe wij maatwerk willen benaderen. Niet als vast kader, maar als kompas.
Van daaruit zijn we gaan zoeken naar wat op dit moment helpend is om verder te komen. We hebben doelen geformuleerd, succescriteria besproken en gekeken waar we moeten prioriteren. Niet alles tegelijk, niet alles perfect.
Een belangrijk inzicht was dat het helpt om het geheel op te delen. We identificeerden vier samenhangende thema’s die in onze context impact hebben op studenten. Daarmee ontstond focus, zonder dat we het grotere geheel uit het oog verloren. Ook onderzochten we welke ondersteuning, scholing en samenwerking nodig zijn om dit proces vol te houden.
Onderweg blijven leren
Maatwerk kent geen eindpunt. Het is geen project dat je afrondt, maar een manier van werken die voortdurend vraagt om afstemming en reflectie. Soms helpt het om het proces te zien als een reis. Niet omdat we precies weten waar we uitkomen, maar omdat het ons herinnert aan het belang van pauzes, evaluatiemomenten en bijsturen. Wie zit er aan het stuur? Wie kijkt mee? En wie mag onderweg iets zeggen over de route?
Die vragen blijken minstens zo belangrijk als de bestemming.
Nog onderweg
Maatwerk in het mbo ontstaat niet in één schooljaar. Het vraagt tijd, vertrouwen en het vermogen om niet voortijdig af te slaan. Het vraagt ook om te erkennen wanneer bijsturen nodig is. Voor nu voelen we dat we onderweg zijn op een route die past bij wie we zijn en wat we belangrijk vinden.
Of het werkt, zal blijken. En dat mag.
Ik ben benieuwd wat deze tekst met je doet. Deel het gerust via de Blijven Leren Academy.
Word ook onderdeel van de Blijven Leren Community!
Hi, ik ben Shauna. Ik help mbo-professionals om de complexe samenhang tussen onderwijs en samenleving beter te begrijpen, zodat zij betekenisvolle keuzes kunnen maken in hun werk. Niet met kant-en-klare oplossingen, maar door samen te onderzoeken, te reflecteren en te experimenteren met manieren van leren, werken en samenwerken die passen bij complexiteit. In de Blijven Leren Community deel ik denkrichtingen en inzichten die helpen om patronen te herkennen, betere gesprekken te voeren en met meer vertrouwen te navigeren door verandering. Via Instagram en LinkedIn denk en leer ik graag met je mee.
Leuk dat je er weer bij was, tot de volgende!
