Focus houden in het onderwijs is niet altijd makkelijk. Of je nu lesgeeft of een andere functie vervult, je wordt voortdurend geconfronteerd met onverwachte vragen en afleidingen. Je werkdag verloopt zelden zoals gepland: collega’s of studenten hebben tussendoor hulp nodig, en je eigen taken blijven zich opstapelen. Toch zijn er altijd momenten waarop je écht gefocust moet kunnen werken. Hoe zorg je ervoor dat je juist dan de focus houdt? In dit blog deel ik mijn ervaringen en tips, aangevuld met inzichten uit het boek Focus Aan/Uit van Mark Tigchelaar en Oscar de Bos.
Waarom focus essentieel is in het onderwijs
In mijn vorige rol had ik een vast lesrooster en daarmee minder flexibiliteit. Nu heb ik een dynamische agenda waarin grotere productietaken en analyses zich afwisselen met overleg en spoedklussen. Wat beide situaties gemeen hebben, is dat er continu een beroep op mij werd gedaan. Focus behouden is uitdagend, maar wel nodig om het werk gedaan te krijgen. En om ervoor te zorgen dat ik met een voldaan gevoel naar huis blijf gaan.
Vijf tips voor meer focus
Eerder las ik Focus Aan/Uit van Mark Tigchelaar en Oscar de Bos. Een boek waarin hij beschrijft hoe je kunt omgaan met wat hij noemt “concentratielekken”. Tigchelaar biedt inzichten vanuit de neuropsychologie en praktische tips om beter te focussen. Hier zijn vijf belangrijke lessen uit het boek, gecombineerd met mijn eigen ervaringen:
1. Werk in blokken
Plan je dag in blokken, waarbij je je per blok op één taak richt. Dit voorkomt dat je halverwege moet schakelen en telkens opnieuw moet ‘instappen’ in een taak. Zelf blokkeer ik vaste momenten in mijn agenda voor focustaken. Daarvoor plan ik vooruit en heb ik standaard momenten waarop ik bepaalde taken uitvoer. Dat geeft mij veel rust.
Ik heb geleerd om slim om te gaan met mijn energie en die bewust in te zetten. Voor taken die veel concentratie vragen, zoals het nakijken van werk of het maken van analyses, kies ik de ochtend. Dat is het moment waarop ik de meeste focus heb. In de middag plan ik lichtere, creatievere taken in, zoals het voorbereiden van werkvormen of het finetunen van projecten. Ook kijk ik naar de week als geheel: aan het einde van de week merk ik vaak dat mijn energie afneemt, terwijl ik op maandag vaak nog fris en scherp begin. Door hiermee rekening te houden haal ik het maximale uit mijn werkweek.
2. Voorkom takenwissels
Multitasken werkt niet, zeker niet als je je goed wil focussen. Cluster vergelijkbare taken en rond ze in één keer af. Ik gebruikte bijvoorbeeld een blok om al mijn lessen globaal uit te werken, zodat ik niet steeds opnieuw in die mindset hoef te komen. Dan kon ik verder wekelijks de les finetunen en aansluiten op mijn klas. Tegenwoordig werken veel opleidingen met een goedgevulde online leeromgeving. Die leeromgeving vullen kost veel tijd, maar levert je daarna ruimte op om aan de slag te gaan met je vak: de les aanpassen op je doelgroep. In mijn huidige rol maak ik setjes van taken die met eenzelfde onderwerp te maken hebben.
Elke dag begin ik met een uitgebreide to-do-lijst die gedurende de dag alleen maar langer lijkt te worden. Voor mij is dit meer een geheugensteun, waarin ik alles categoriseer op thema en type overleg. Zo label ik bijvoorbeeld taken die horen bij mijn gesprekken met bepaalde collega’s. ’s Morgens stel ik bewust prioriteiten: ik bepaal welke taken die dag écht gedaan moeten zijn. Alles wat ik daarnaast nog kan oppakken, beschouw ik als extra. Door me te richten op het belangrijkste werk houd ik overzicht en voorkom ik dat ik mezelf verlies in minder urgente zaken. Om dat goed te organiseren kijk ik goed vooruit.
In mijn huidige rol heb ik taken die veel voorbereiding vragen, zoals het verzamelen van input van collega’s of het analyseren van data. Om deze taken met focus uit te kunnen voeren, plan ik hier bewust specifieke dagdelen of uren voor in. Dit helpt me om tijdig kilometers te kunnen maken. Voor dit soort taken vaak verkas ik vaak ook even van werkplek. Zo ga ik bijvoorbeeld bij de beleidsafdeling zitten. Op die manier minimaliseer ik afleiding en kan ik direct sparren met collega’s of met een mede-manager om samen analyses of cijfers door te nemen.
3. Neem voldoende rust
Ons brein heeft pauze nodig om effectief te blijven werken. Lummelmomenten helpen mij om scherp te blijven. Even een rondje buiten lopen of een praatje maken met een collega doet wonderen voor je concentratie. Het helpt mij ook om ontspannen te blijven terwijl de baan veel vraagt. Om dat te kunnen doen probeer ik vergaderingen standaard 5 minuten eerder af te ronden. Dit geeft ruimte om snel een to-do af te ronden, een informele vraag aan een collega te stellen, of even op adem te komen voordat de volgende afspraak begint.
4. Werk in een ruimte met voldoende zuurstof
Een goed geventileerde werkplek heeft grote impact op je focus en energie. Zoek indien mogelijk een rustige plek met frisse lucht, bijvoorbeeld voor het uitvoeren van belangrijke analyses. Ik zie het veel collega’s doen: even blijven hangen in een klaslokaal achterin de gang met het raam op een kiertje.
5. Maak tussendoor een wandeling
Bewegen is niet alleen goed voor je gezondheid, maar stimuleert ook je creativiteit. Als ik een creatieve werkvorm nodig heb of ergens wat denktijd voor kan gebruiken, loop ik een rondje. Vaak heb ik daarna mijn ideeën snel uitgewerkt.
Reflectievragen
Elk blog sluit ik af met reflectievragen. Misschien nodigen de vragen je uit tot nadenken over je werkgewoontes en helpen ze om actief stappen te zetten richting meer focus en balans.
- Hoe plan jij je werkweek; welke taken vragen jouw volledige focus, en wanneer ben jij op je best om deze uit te voeren?
- Welke concentratielekken herken je bij jezelf en welke strategieën kan je inzetten om deze te verminderen?
- Hoe creëer je rustmomenten in je werkdag?
Heb jij een antwoord op deze reflectievragen? Wil je jouw ervaringen delen in een community? Dat kan via de Blijven Leren Academy.
Leuk dat je er weer bij was, tot de volgende!
Word ook onderdeel van de Blijven Leren Community!
Hi, ik ben Shauna! Ik help gepassioneerde en nieuwsgierige onderwijsmakers om met vertrouwen en energie tot goed onderwijs te komen. Onze studenten verdienen het beste, en dat begint bij onderwijsprofessionals die met plezier en vanuit overtuiging werken. In de Blijven Leren Community delen we inzichten, reflecteren we op complexe uitdagingen en delen we denkrichtingen die het verschil kunnen maken. Volg Blijven Leren op Instagram en LinkedIn en praat met ons mee!
