In het onderwijs zijn werkgroepen en denktanks een vast onderdeel van veranderingen en verbeteringen. Maar de vraag is vaak: wat komt er uiteindelijk uit? Hoe zorgen we ervoor dat de ideeën uit deze bijeenkomsten ook daadwerkelijk het klaslokaal bereiken? Dit blog verkent hoe we de kloof tussen overleg en actie kunnen overbruggen zodat werkgroepen daadwerkelijk bijdragen aan betere lessen en meer werkplezier voor docenten.
Een blogreeks
Dit blog is onderdeel van een blogreeks waarin ik verschillende uitdagingen en kansen in het mbo-onderwijs onder de loep zal nemen. Onlangs las ik een LinkedIn-post die belangrijke spanningsvelden binnen ons onderwijs aanstipte maar ik was het niet eens met de simplistische benadering ervan. Er is meer nuance nodig. Veelal wordt er geroepen dat dingen anders en beter moeten in het onderwijs. Ik geloof dat er altijd ruimte is voor verbetering, maar wat is ‘beter’? Er bestaat geen one-size-fits-all oplossing. Wat voor de een werkt, kan voor een ander een doorn in het oog zijn. En dan hebben we het nog niet over verschillende belanghebbenden. Daarom is het belangrijk dat we onderwijs vanuit het grote plaatje benaderen en verschillende perspectieven in overweging blijven nemen. In deze blogreeks benoem ik een aantal spanningsvelden en denkrichtingen die onderwijsmakers kunnen verkennen met elkaar. Elk blog sluit ik af met reflectievragen. Ik moedig je aan om je gedachten en ideeën te delen via een bericht of op sociale media. Het is waardevol om verschillende stemmen te horen, want onderwijsuitdagingen zijn nooit eenvoudig en verdienen een genuanceerde discussie.
Over naar het tweede blog. Dit blog is een verdieping van het eerder besproken spanningsveld tussen de noodzaak om docenten te laten groeien en ontwikkelen en het behoud van hun tijd en de kwaliteit van het lesgeven. Door specifiek in te zoomen op de rol van werkgroepen onderzoeken we hoe georganiseerde samenwerking kan bijdragen aan professionele ontwikkeling, terwijl ze tegelijkertijd praktische oplossingen bieden die direct in de klas toepasbaar zijn.
Waarom tijd vrijmaken voor werkgroepen?
Veel onderwijsmensen zeggen dat werkgroepen een afleiding vormen van het primaire proces van lesgeven. Ook zijn werkgroepen of denktanks vaak inefficiënt. De werkdruk is hoog en extra taken zoals deelnemen aan werkgroepen gaat ten koste van de tijd die docenten voor de klas kunnen staan of bezig kunnen zijn met lesvoorbereidingen.
Deze zorgen zijn terecht. Werkgroepen kunnen echter een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van docenten en het verbeteren van het onderwijs. Ze bieden namelijk de mogelijkheid tot samenwerking en gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het onderwijs. In een goed ingerichte werkgroep kan de expertise van verschillende docenten (en ondersteunend personeel) samenkomen om duurzame en praktische oplossingen voor onderwijsuitdagingen te bedenken. Zo worden plannen niet alleen bedacht, maar ook geëvalueerd en aangepast op basis van wat werkt in de praktijk. Deze structurele aanpak biedt de mogelijkheid om onderwijsverbetering te verankeren in de organisatie.
Werkgroepen voor reflectie en innovatie
Voor kwalitatief goed onderwijs is het belangrijk om weloverwogen en vanuit een gezamenlijke visie aan je onderwijs te werken. Dit kost tijd en vraagt om zorgvuldige afstemming van je aanpak. Werkgroepen bieden ruimte voor reflectie en innovatie, maar resultaten blijven vaak steken in abstracte theorieën. Door in werkgroepen aan te sturen op het verkennen van de toepassing van evidence-informed methoden in de eigen context kan je het onderwijs effectiever maken. Ook zorgt dat voor een helder doel voor de groep waardoor je resultaten kunt boeken.
Betrokkenheid en eigenaarschap
Een werkgroep werkt het beste en geeft vooral energie als docenten eigenaar zijn van de uitkomsten. Diversiteit in samenstelling (dat wil zeggen: verschillende perspectieven en expertises) helpt voor een kritische blik en om tot oplossingen te komen die voor iedereen werken. Benut dan ook expertise binnen de organisatie. Betrek bijvoorbeeld onderwijskundigen, beleidsmedewerkers en kwaliteitsmedewerkers om samen met docenten te kijken naar wat mogelijk is binnen de beleidskaders. En nodig onderwijscollega’s uit die eenzelfde onderwijsuitdaging al hebben beetgepakt binnen hun organisatie.
De kracht van samenwerking
De meest succesvolle werkgroepen zijn die waarin iedereen zich betrokken voelt en waarin duidelijk is wie welke rol heeft. Goede samenwerking met heldere doelen en open communicatie voorkomt dat de werkgroep verzandt in abstracte discussies. Je wilt dat de samenwerking leidt tot concrete acties. Het is de taak van de procesbegeleider om dit in goede banen te leiden en regelmatig te evalueren wat er in de klas werkt en wat kan worden verbeterd.
Praktische tips voor het inrichten van werkgroepen
Er zijn voldoende mooie voorbeelden van werkgroepen die daadwerkelijk impact maken in het onderwijs. Bij het inrichten van werkgroepen is het belangrijk om goed na te denken over de samenstelling, de doelen en de processen. Hier zijn een aantal praktische tips om de effectiviteit van jouw werkgroep te vergroten:
- Afvaardigen van deelnemers: vaardig docenten af op basis van hun teamtaak of expertise. Dit bevordert betrokkenheid en zorgt ervoor dat waardevolle kennis binnen de groep komt en blijft.
- Bied mogelijkheden voor groei: nodig docenten uit om deel te nemen aan werkgroepen als een kans om zich te ontwikkelen. Dit vergroot de motivatie en eigenaarschap. Ook zie je dat er docenten zijn die door deel te nemen aan werkgroepen uitdaging ervaren, meer plezier uit hun werk halen en daardoor betrokken blijven bij het onderwijs.
- Flexibiliteit in vergaderingen: plan niet elke week een vergadering maar werk met dagdelen waarvan de lessen op een handige manier kunnen worden vervangen. Dit vermindert de druk en biedt ruimte voor effectief overleg en samenwerken.
- Integratie van procesbegeleiding: zorg voor een sterke procesbegeleider die niet alleen de vergaderingen leidt, maar ook de implementatie van evidence-informed methoden en praktijkonderzoek bevordert. Dit verhoogt de kwaliteit van de werkgroepen en de impact op het klaslokaal.
Van idee naar impact in de klas
De kern van succesvolle werkgroepen is dat ideeën terugkomen in de lessen. Actieve betrokkenheid van docenten bij de uitvoering van plannen creëert eigenaarschap en biedt kansen om samen te reflecteren op wat werkt en wat beter kan. Wanneer docenten zich gesteund voelen en de ruimte krijgen om te experimenteren met nieuwe ideeën ontstaat er een positieve cyclus van verandering en verbetering.
Reflectievragen
- Hoe kunnen we ervoor zorgen dat onze werkgroepen bijdragen aan de ontwikkeling van onze gezamenlijke visie en missie als onderwijsinstelling? Welke stappen kunnen we ondernemen om deze verbinding te versterken?
- Welke acties kan je als team ondernemen om de ideeën uit de werkgroepen effectiever om te zetten in praktische lesmethoden?
- Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de stem van alle betrokkenen wordt gehoord in onze werkgroepen en dat we gebruik maken van mensen die ons kunnen helpen?
Heb jij een antwoord op deze reflectievragen? Wil je jouw ervaringen delen in een community? Dat kan via de Blijven Leren Academy.
Leuk dat je er weer bij was, tot de volgende!
Word ook onderdeel van de Blijven Leren Community!
Hi, ik ben Shauna! Ik help gepassioneerde en nieuwsgierige onderwijsmakers om met vertrouwen en energie tot goed onderwijs te komen. Onze studenten verdienen het beste. Samen creëren we onderwijs dat ertoe doet en waarmee we het verschil maken. Praat met ons mee op sociale media! Volg Blijven Leren op Instagram en op LinkedIn en wordt onderdeel van de Blijven Leren Community.
