Een sterkte start: 5 tips voor je eerste les van het schooljaar

De eerste les na een lange vakantie is zowel voor studenten als docenten een spannend moment. Hoe je die eerste les aanpakt kan de toon zetten voor het hele schooljaar. Veel docenten voelen dan ook een bepaalde druk om een goede eerste indruk te maken. Hieronder deel ik vijf tips die je kunnen helpen om met een goed gevoel je eerste les in te gaan. Per tip geef ik ook suggesties voor samenwerking in je team, want je staat er niet alleen voor. 

1. Ontvangst van de studenten

De les begint al bij het eerste contactmoment. Denk na over hoe je je studenten wilt ontvangen. Sta je bij de deur om ze persoonlijk te begroeten, of zit je al in het lokaal? Bied je de studenten de vrijheid om zelf een plek te kiezen, of gebruik je een methode zoals gekleurde kaartjes om zitplaatsen toe te wijzen?

Toen ik zelf als mbo-docent voor de klas stond, vond ik het prettig om de studenten bij de deur te begroeten en hen willekeurig een plekje te laten zoeken. Bij nieuwe groepen gebruikte ik soms gekleurde kaartjes om ze te ‘plaatsen’, zodat ze direct kennismaakten met klasgenoten waar ze normaal niet naast zouden zitten. Dit werkte vaak heel goed om het ijs te breken.

Samenwerken in het team: bespreek met je collega’s hoe zij de studenten ontvangen en wissel ideeën uit.

2. Voorstellen aan de klas

Studenten zijn vaak nieuwsgierig naar hun nieuwe docent. Introduceer jezelf op een luchtige, persoonlijke manier. Vertel bijvoorbeeld iets over je achtergrond, je motivatie om docent te worden, en wat leuke feitjes over jezelf.

Toen ik voor de klas stond, gebruikte ik vaak een interactieve werkvorm voor mijn introductie. Ik liet studenten in kleine groepjes inschatten wie ik was, wat mijn hobby’s waren, en andere persoonlijke details. Vervolgens gaf ik de juiste antwoorden. Dit zorgde voor een speelse sfeer en activeerde de studenten meteen.

Samenwerken in het team: organiseer een kennismakingsactiviteit voor docenten, waarbij elke leraar zichzelf kort voorstelt aan alle nieuwe studenten. Dit kan bijvoorbeeld tijdens een gezamenlijke bijeenkomst in de eerste week. Zo krijgen studenten een beter beeld van alle docenten en voelen ze zich sneller op hun gemak.

3. Leer de studenten kennen

Net zo belangrijk als je eigen introductie is de kennismaking met je studenten. Werkvormen waarbij studenten elkaar leren kennen dragen bij aan een goede groepsdynamiek.

Simpele activiteiten zoals een kringgesprek waarin iedereen iets over zichzelf vertelt, of het laten maken van een klasposter met daarop ieders naam en een tekening van hun hobby’s, kunnen al veel doen om een band te creëren.

Samenwerken in het team: bespreek met je collega’s welke kennismakingsactiviteiten zij vaak gebruiken, kijk wat bij jou past en probeer het in je eigen lessen. Dit bevordert niet alleen de sfeer in de klas, maar zorgt er ook voor dat docenten elkaar ondersteunen met een aanpak die werkt.

4. Enthousiasmeer voor jouw vak

Zorg ervoor dat je je passie voor je vak overbrengt tijdens de eerste les. Vertel waarom jouw vak interessant en nuttig is, en wat de studenten kunnen verwachten in de komende lessen.

Toen ik voor de klas stond, peilde ik graag wat studenten wilden leren en welke werkvormen zij prettig vonden. Ik liet ze in groepjes op post-its of flap-overs opschrijven wat ze al wisten, wat ze wilden leren, en hoe ze dat graag wilden doen. Dit gaf me veel ideeën en inzichten en maakte de studenten meteen betrokken.

Samenwerken in het team: plan een teamvergadering waarin jullie gezamenlijk brainstormen over manieren om studenten te enthousiasmeren voor verschillende vakken. Door ervaringen te delen en elkaar te inspireren, kun je gezamenlijk een sterke basis leggen voor het leerklimaat.

5. Leg de basis voor een fijn leer- en werkklimaat

Een goede eerste les is ook het moment om je verwachtingen rondom gedrag en samenwerking duidelijk te maken. Bespreek wat je belangrijk vindt in de klas, zoals respect voor elkaar, een open houding, en een positieve leerhouding. 

Toen ik voor de klas stond, stelde ik samen met mijn mentorgroep een ‘klassengrondwet’ op waarin we de belangrijkste waarden en normen vastlegden. Dit hielp om een veilige en stimulerende leeromgeving te creëren waarin iedereen zich prettig voelde. Ik vond het belangrijk om de normen duidelijk neer te zetten. In mijn lokaal streefde ik naar veiligheid in het klaslokaal, een goede sfeer en een positieve leerhouding. We zorgden ervoor dat iedereen zich gezien en gehoord voelde, en ondernamen regelmatig teambuildingsactiviteiten om de groepscohesie te versterken.

Hier zijn enkele kernwaarden waar ik op aanstuurde:

• Veiligheid binnen het klaslokaal: Iedereen mag er zijn, we laten elkaar uitpraten, als iemand praat heb je aandacht voor elkaar, je hebt begrip voor ieders situatie en geduld als iemand vragen heeft of het nog niet zo goed lukt met een opdracht.
• Een goede sfeer: Informele gesprekjes zijn welkom op gepaste momenten, we ondernemen ook (leer)activiteiten met elkaar, we hebben een open houding naar elkaar.
• Een leerhouding: Studenten staan open voor leren, durven vragen te stellen, staan open voor feedback of leren daar steeds meer mee om te kunnen gaan en nemen initiatieven om te leren.

Samenwerken in het team: werk samen met je team om schoolbrede gedragsnormen vast te stellen. Door gezamenlijk regels en verwachtingen op te stellen, weten studenten precies wat er van hen verwacht wordt in elke les, wat bijdraagt aan een consistente en veilige leeromgeving. Bespreek en deel de methoden die je gebruikt om een positieve klasomgeving te creëren, zodat je elkaar kunt ondersteunen en versterken.

Wees niet te streng voor jezelf

Misschien wel de belangrijkste tip: leg de lat niet te hoog. Een goede start is fijn, maar vergeet niet dat studenten doorgaans vergevingsgezind zijn en je altijd kunt bijsturen na de eerste les. Blijf evalueren en afstemmen op je doelgroep en vertrouw erop dat je samen met je studenten een goede tijd tegemoet gaat.

Als je het spannend vindt of ergens tegenaan loopt, vraag dan bij collega’s om hulp. Bespreek je ervaringen en uitdagingen met collega’s of je leidinggevende. Samen sta je sterker en kun je elkaar ondersteunen om het beste uit elke les te halen.

Welke tips of werkvormen werken voor jou om een goede start te maken? Deel ze in de reacties en help je collega’s ook op weg naar een succesvolle eerste les!

Leuk dat je er weer bij was, tot de volgende! 

Word ook onderdeel van de Blijven Leren Community!

Hi, ik ben Shauna! Ik help gepassioneerde en nieuwsgierige onderwijsmakers om met vertrouwen en energie tot goed onderwijs te komen. Onze studenten verdienen het beste. Samen creëren we onderwijs dat ertoe doet en waarmee we het verschil maken. Praat met ons mee op sociale media! Volg Blijven Leren op Instagram en op LinkedIn en wordt onderdeel van de Blijven Leren Community.