Ik durf te stellen dat in bijna elke teamkamer wel eens genoemd is dat leerlingen eigenaar moeten zijn van hun eigen leerproces. Zij moeten zich verantwoordelijk voelen voor wat ze gaan leren. Je kunt de leerlingen daarbij op verschillende manieren ondersteunen. Dat is namelijk wel het geval; het nemen van verantwoordelijkheid voor het leren is iets wat leerlingen moeten leren. Het vraagt bijvoorbeeld aandacht voor reflectie (wat kunnen leerlingen al en waar liggen leerkansen), keuzes maken (hoe ga ik mijn leren vormgeven) en aandacht voor doorzetten als het tegenzit of handelingsalternatieven bedenken als iets niet werkt zoals bedacht. Je kunt als leraar bijvoorbeeld helpen met het bedenken van leeractiviteiten. Als leerexpert kun jij goede voorbeelden noemen en leerlingen inspireren. In dit artikel deel ik een werkvorm die ik onlangs gebruikte in mijn les, ook vertel ik wat het opgeleverd heeft.
Hoe werk ik aan mijn doelen en hoe bewijs ik dat?
In het beroepsonderwijs werken leerlingen met eigen leerdoelen. Dit kunnen persoonlijke doelen of beroepsgerichte doelen zijn. Hoe zij aan de doelen werken staat ze redelijk vrij. Uiteraard stimuleren wij de leerlingen wel om geregeld te reflecteren en om feedback te vragen. Leren doe je namelijk niet alleen, ook (of juist) in interactie met anderen. Meestal is dat al best een stap; om collega’s of medestudenten onderdeel te laten zijn van jouw ontwikkeling als startend beroepsbeoefenaar.
Als studentcoach (ook wel studieloopbaanbegeleider genoemd) krijg ik geregeld de vraag van mijn leerlingen hoe zij kunnen bewijzen dat ze aan hun leerdoelen hebben gewerkt. Tijdens gesprekken met de stage bespreken we namelijk hun voortgang en daar hoort dit bij. Ik bedacht daarvoor een werkvorm.
De werkvorm
Voor deze werkvorm heb ik de leerlingen in groepjes geplaatst. Omdat leerlingen bij ons in verschillende werkvelden kunnen werken (gehandicaptenzorg, GGZ, ouderenzorg) heb ik groepjes gemaakt op werkveld. Het idee hierachter is dat ik verwacht dat ze met dezelfde leervragen te maken krijgen en in elk geval kunnen meedenken omdat ze elkaars context een beetje kennen.
- De leerlingen gingen in een groepje van 4 zitten
- Ze maakten een rondje met wie welk leerdoel heeft.
- Daarna keken ze naar de kaartjes die ik voor ze had gemaakt. Dit waren allerlei soorten leeractiviteiten. Voorbeelden:
– Een rolmodel zoeken (meekijken met die persoon, in gesprek gaan, feedback vragen aan die persoon)
– Zelfstudie (literatuur lezen over een ziektebeeld, e-learning maken van de zorginstelling)
– In gesprek met een expert over jouw leervraag/leerdoel (van de stage of van school).
– Een logboek bijhouden (om zo per dag te bekijken wat ze hebben gezien, gehoord, gemerkt t.a.v. het leerdoel en na een paar dagen te reflecteren waar ze stonden, waar ze nu staan, wat ze hebben geleerd en wat de vervolgstap is in het leerproces).
– Etc. - De leerlingen pakten kaartjes met leeractiviteiten die zij nuttig vonden en maakten het concreet. Bij wie willen ze dan meekijken? Welke theorie willen ze lezen? Wat willen ze oefenen?
- Vervolgens benoemden ze hoe ze de leeractiviteiten gaan evalueren. Hoe moeten de activiteiten die ze hebben bedacht er precies uitzien? Wanneer zijn ze tevreden met de uitvoering? Hoe verzamelen ze bewijzen voor hun leeractiviteiten? Aan wie vragen ze feedback? Dat soort vragen.
- Plenair rondden we af met een korte rondgang langs de groepjes. Welke leeractiviteiten gaan ze inzetten, wat was een eye-opener en wat doen ze allemaal al?
*Je kunt er ook voor kiezen om samen een brainstorm te doen met leeractiviteiten, waarna ze in groepjes gaan kijken wat bij hen past. Dan wordt het nog meer hun leerproces!
Wat heeft de werkvorm opgeleverd?
Allereerst werd voor mij duidelijk dat de leerlingen nog niet bewust hadden nagedacht over leeractiviteiten. Veel van hen lopen mee en leren op die manier gaandeweg. Ze zijn minder proactief in het bedenken van leerdoelen of leervragen waar ze stapsgewijs aan werken. Sommige leerlingen vinden dat ook niet zo fijn en vonden het hierdoor lastig.
Er waren leerlingen die inzagen dat ze zelf meer initiatief kunnen nemen en zo meer verantwoordelijk kunnen zijn voor hun leerproces. Als de begeleider niet aanbiedt om ergens wat over te vertellen, kan je dat wel zelf vragen.
Ook vonden er mooie gesprekken plaats over de stage. Dat is op zich al interessant voor de leerlingen, omdat ze zo kunnen kijken hoe de praktijk van een ander eruitziet en wat anderen meemaken. Ze kunnen leren van elkaars ervaringen.
Wanneer zet je deze werkvorm in?
Deze maanden vinden bij ons de stagegesprekken plaats. Tijdens een stagegesprek moeten de leerlingen hun leerwinst laten zien en vertellen hoe ze aan hun doelen werken. Dit was dus een mooi moment om in retrospectie te benoemen wat ze eigenlijk allemaal gedaan hebben. Ook konden ze hiermee alvast bedenken hoe ze de komende tijd proactief (of proactiever) gaan leren. En welke leerdoelen ze interessant vinden… Die inspiratie deden ze ook op bij klasgenoten.
Is dit ook wat voor jou? Laat in de comments weten hoe jij met de leerlingen stilstaat bij leeractiviteiten voor leerdoelen en hoe je ze ondersteunt om verantwoordelijkheid te nemen voor het leren.
Word ook onderdeel van de Blijven Leren community!
Op sociale media praten we verder over onderwijs en delen we tips met elkaar. Volg Blijven Leren op Facebook, Youtube en Instagram. Wil je meer dan dat? Bekijk hier meer informatie over mijn diensten en samenwerken.
