Als leraar wil je de studenten aan het denken zetten, hierbij is reflecteren van groot belang. Letterlijk betekent reflecteren beschouwen of overdenken. Je blikt terug op je eigen handelen en op je ervaringen, om van daaruit (nieuwe) keuzes te maken. Hoe zorg je ervoor dat je studenten stilstaan bij hun leerproces? In dit artikel vertel ik over reflectie in het onderwijs en deel ik een werkvorm: de barometer.
Reflectie voor, tijdens en na
Eerst even wat dieper inzoomen op reflectie. Wanneer kun je reflecteren? Ik hoorde van reflectie voor, reflectie tijdens en reflectie na. Dat is blijven hangen. In je onderwijspraktijk stel je namelijk weleens vragen voordat je begint met je instructie of voordat leerlingen aan de slag gaan met een vaardigheid, terwijl studenten ermee bezig zijn en ook achteraf om terug te kijken. Een paar voorbeelden:
Reflectie voor
- Hoe ga ik het doen en waarom?
- Wat heb ik geleerd dat ik kan gebruiken bij de uitvoering?
- Waar wil ik mij op focussen bij de uitvoering en waarom?
Reflectie tijdens
- Wat is de reden dat ik het zo doe?
- Welke bedoeling had ik met mijn aanpak? Wat is het resultaat?
- Wat zou je nu kunnen doen om het resultaat te verbeteren?
Reflectie na
- Ben je tevreden met de resultaten? Zo ja, wat maakt dat je tevreden bent en zo ja, wat maakt dat je dit niet bent?
- Kun je uitleggen waardoor het (niet) goed ging?
- Welke handelingsopties waren er nog meer mogelijk?
De barometer
Het is fijn om een goedgevulde rugzak met (reflectie)werkvormen te hebben. De werkvorm komt uit het ‘Grootwerkvormenboek’, ik heb hem op detailniveau aangepast. Hoe het werkt:
1. Geef de studenten een exemplaar van de barometer en een pen of een stift.
2. Vraag de studenten om op de barometer aan te geven hoe hij/zij terugblikt op een ervaring, een opdracht of een periode. Een paar voorbeelden:
– Reflectie op de eerste stageperiode
– Evaluatie van de driedaagse of het kamp
– Reflectie op hun eigen inbreng in de les
– Evaluatie van de ontwikkeling die ze hebben gemaakt
– Reflectie op de eerste weken van het schooljaar in de klas
– Evaluatie van het werken aan een leerdoel
– Reflectie op de uitvoering van een project met groepsleden
– Reflectie op het plannen en organiseren van de afgelopen periode
3. Leg uit hoe ze de barometer kunnen invullen. Een paar opties:
– De streepjes staan van een schaal van 1-10. Hoe positiever je terugkijkt, hoe meer de barometer is ingekleurd.
– De studenten bedenken in een paar woorden hoe ze het vonden en verdelen de barometer in die woorden, zoals: spannend, leuk, leerzaam. Hoe meer een bepaald gevoel terugkwam, hoe groter het blokje in die kleur is. De woorden schrijven ze in het blokje om uit te leggen wat ze ermee bedoelen.
4. Laat de studenten in duo’s hun barometer bespreken.
5. Plenair worden een paar barometers toegelicht.
6. Vat de belangrijkste opmerkingen samen. Zorg ervoor dat studenten concrete handvatten delen of krijgen om de inzichten die ze hebben opgedaan om te zetten in nieuw (leer)gedrag.
Ik ben erg benieuwd of je deze werkvorm in zou zetten en hoe je dat zou aanpakken. Laat het weten in de comments!
Word ook onderdeel van de Blijven Leren community!
Op sociale media praten we verder over onderwijs en delen we tips met elkaar. Volg Blijven Leren op Facebook, Youtube en Instagram. Wil je meer dan dat? Bekijk hier meer informatie over mijn diensten en samenwerken.
