In het onderwijs wordt veel gesproken over het belang van het ontwikkelen van eigenaarschap bij studenten. Eigenaarschap gaat over de mate waarin de student verantwoordelijkheid neemt voor zijn eigen leerproces. Er bestaat een verband tussen eigenaarschap en zelfregulatie: eigenaarschap is het zichtbare gedrag dat mede het effect is van voldoende zelfregulering. Onder andere de mate van zelfregulatie bepaalt of en hoe de student verantwoordelijkheid kan nemen voor het eigen leerproces. Ook binnen onze opleidingen vinden wij het eigenaarschap van de studenten belangrijk. We realiseren ons dat we de studenten vaardigheden aan te leren hebben waarmee ze zelfregulatie ontwikkelen. Hoe pak je dat aan? In dit blog vertel ik meer over de uitgave ‘Zelfregulatie in een notendop’.
Wat is zelfregulatie en welke rol heeft de leraar?
Er worden in de theorie verschillende definities gegeven van zelfregulatie. Op hoofdlijnen kun je zeggen dat zelfregulering het vermogen is om zelfstandig te handelen en daarvoor verantwoordelijkheid te nemen in de context van een bepaalde situatie en/of omgeving, rekening houdend met de eigen capaciteiten. Het is een actief en constructief proces waarin studenten met de juiste begeleiding en ondersteuning van de leraar doelstellingen bepalen, zelfinitiatief tonen en verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leerproces.
De leraar is essentieel als het gaat om het effectief stimuleren van de zelfregulatie van studenten en heeft een belangrijke rol bij het aanleren van leerstrategieën en vaardigheden ten behoeve van dit zelfregulatie. Hiervoor is het belangrijk dat de leraar kennis heeft over zelfregulatie en dat hij leerstrategieën rond zelfregulatie herhaaldelijk en verdiepend aanleert. Het gaat om de volgende leerstrategieën: de cognitieve leerstrategie, de metacognitieve leerstrategie en de motivationele/affectieve leerstrategie.
In de uitgave wordt beschreven dat leraren er goed aan doen om studenten voldoende vrijheid te geven – met name door gedeelde verantwoordelijkheid voor het leren en het leermateriaal – zodat de leerstrategieën ook worden ingezet. Het is belangrijk dat de leraar een leeromgeving biedt waarin studenten de mogelijkheid hebben tot uitdagende en afwisselende leeractiviteiten en materialen, aansluitend op hun eigen niveau en doel. Ook moet er voldoende structuur zijn die de studenten een houvast geeft om doelstellingen te bereiken. Het is daarbij helpend als leraren voorspelbaar zijn in hun verwachtingen en dat ze constructieve feedback geven op de leertaak.
Hoe besteed je aandacht aan zelfregulatie binnen je onderwijs?
Je krijgt in de uitgave kaders en richting voor het ontwikkelen van zelfregulatie binnen de school. Door middel van de ontwerpvragen waarom, hoe en wat word je ondersteund bij het duurzaam implementeren en ontwikkelen van zelfregulatie in de praktijk. De vragen laten je team nadenken over vragen als:
- Wat is zelfregulatie?
- Waarom vinden wij zelfregulatie belangrijk?
- Waar raakt dit de visie van de school?
- Hoe en in welke vormen wil de school werken aan zelfregulatie?
- Wat levert dit op en wat vraagt dit van leerlingen en van leraren?
Waarom spreekt ‘Zelfregulatie in een notendop’ mij aan?
Het effectief stimuleren van zelfregulatie vraagt een hoop. Je ziet in de uitgave mooi terug welke theoretische basis hieraan ten grondslag ligt; er komt literatuur voorbij over leerstrategieën, executieve functies, motivatie, formatief handelen en feedback geven, reflecteren en deep learning. Ik vind het bewonderenswaardig hoe verschillende facetten van zelfregulatie voldoende de revue passeren in zo’n beknopte uitgave. Je leert wat studenten nodig hebben om tot zelfregulatie te komen en welke rol de leraar daarin heeft. De ontwerpvragen helpen je om vanuit visie te werken. De praktijkvoorbeelden en concrete tools helpen om zelfregulatie handen en voeten te geven binnen je eigen onderwijspraktijk. De uitgave nodigt uit om je verder te verdiepen en is een perfect naslagwerk voor onderwijsteams die op gedegen wijze aan de slag willen met zelfregulatie bij hun leerlingen.
Meer informatie
Zelfregulatie in een notendop is geschreven door Kim Gerats & Jenneken van der Mark en bestaat uit 98 pagina’s. Je kunt het aanschaffen via Onderwijs Maak Je Samen Onderwijs Maak Je Samen voor €22,95. De uitgave is onderdeel van de Notendop-serie. Via deze serie wordt een kader geboden waarmee je als school vanuit visie actuele onderwijsthema’s kunt verkennen en een ontwikkeling in gang kunt zetten.
Is eigenaarschap van de student onderdeel van jullie onderwijsvisie? Hoe geef je dat handen en voeten binnen het onderwijs en de begeleiding? Laat het weten in de comments.
Word ook onderdeel van de Blijven Leren community!
Op sociale media praten we verder over onderwijs en delen we tips met elkaar. Volg Blijven Leren op Facebook, Youtube en Instagram. Wil je meer dan dat? Bekijk hier meer informatie over mijn diensten en samenwerken.
