Van leraren wordt verwacht dat zij een visie hebben of ontwikkelen op onderwijs en onderwijskwaliteit. Ook moeten zij zelf onderwijs kunnen maken en in praktijkonderzoek (of door deelname aan onderzoek van anderen) het eigen handelen en de kwaliteit die ermee behaald wordt evalueren. Het beroepsbeeld verschuift van een ‘leraar met zijn leerlingen in de klas’ naar een ‘professional in de school als complexe leeromgeving’ (De Vries, 2016). Het is niet makkelijk om een gedegen lesplan te schrijven met leerdoelen en eindtermen en een passende strategie om die te bereiken. Onderwijs Maak Je Samen ontwikkelde in samenwerking met Vernieuwenderwijs CurriculumKit, een kaartspel waarmee je met je vakgroep of team een deel van het curriculum kan (her)ontwerpen. In dit blog vertel ik je daarover.
Het herontwerp
De Vries (2016) schrijft dat ontwikkelingen in het onderwijs het steeds noodzakelijker maken dat leraren hun eigen onderwijs ontwerpen. De verwachting is bijvoorbeeld dat het onderwijs steeds meer afgestemd wordt op verschillen tussen studenten. Verschillen op het gebied van talent, in werktempo, inhoudelijke interesses en verschillen in voorkeuren voor werkvormen. Methodes vormen nog steeds een goede basis voor vertrek maar doen niet altijd recht aan de verschillen tussen studenten.
Vaak ligt er al veel onderwijsmateriaal, waardoor er aan ‘herontwerpen‘ gedacht wordt. Dat zijn (kleine) aanpassingen in de opzet en met materialen die er al zijn. Ontwerpen betekent meer dan maken. Er moet een goede analyse plaatsvinden van wat er nodig is en voor wie. Er worden nieuwe werkvormen gebruikt en/of materialen worden geëvalueerd. Tijdens het ontwerpen wisselen actie en reflectie elkaar af. Als je onderwijs ontwerpt doe je dat niet alleen. Je stemt het af op verschillen tussen studenten en werkt samen met je team of vakgroep om het onderwijs te verbeteren.
Wat is CurriculumKit?
CurriculumKit is een kaartspel waarmee je met je vakgroep of team een deel van het curriculum kan (her)ontwerpen. Stap voor stap bedenk je met elkaar wat je studenten moeten leren, hoe het leren zichtbaar gemaakt wordt, welke informatiebronnen de studenten daarbij kunnen gebruiken en welke werkvormen goed aansluiten. Het kaartspel bestaat uit 126 kaarten waarvan een deel je helpt om het spel te doorlopen, een deel inspiratie biedt om je onderwijs vorm te geven, een deel helpt om te focussen en een deel helpt om te reflecteren op de (gekozen) aanpak.
Onderwijs ontwerpen vanuit een visie
Bij het ontwerpen van onderwijs is een gezamenlijke visie op onderwijs is essentieel. De visie geeft richting; een gezamenlijk doel. De doelen zijn richtinggevend voor alle processen binnen een organisatie. De gemeenschappelijke visie richt het leren is een bron van energie. Je weet met elkaar wat je de studenten wil leren en hoe je dat wil aanpakken. Je weet waar je als school voor staat en wat jullie kwaliteitsstandaard is. Mooi aan de CurriculumKit vind ik dat je met gebruik van de focus- en reflectievragen nagaat welke visie je als team hebt. De vervolgstap is om die visie te concretiseren.
Stap voor stap naar een ontwerp
In het kaartspel doorloop je verschillende stappen/fasen. Ik vind het mooi om te zien dat je gestimuleerd wordt om vanuit leerdoelen na te denken over hoe het geleerde zichtbaar moet worden, welke informatiebronnen de studenten kunnen gebruiken en hoe de beoordeling vervolgens plaatsvindt. Deze drie elementen moeten bij elkaar aansluiten. In het mbo en hbo zou je voordat je overgaat op leerdoelen, nog kunnen kijken naar beroepstaken. Daar kan je eventueel leerdoelen van maken. Let daarbij wel op dat je de beroepstaken niet te veel fragmenteert.
Als je werkt met CurriculumKit liggen er verschillende mogelijkheden op tafel. Er worden alleen al 25 mogelijkheden genoemd om het leren zichtbaar te maken. Het spel helpt je daarmee om ‘buiten je eigen referentiekader’ te denken tijdens het ontwerp. Misschien waren jullie als team gewend om studenten altijd verslagen te laten maken, terwijl een andere vorm wellicht beter past. Soms is het ook interessant om studenten zichzelf eens te laten beoordelen of dat een expert van buitenaf meekijkt naar het eindresultaat van een project.
Hoe speel je het spel gestructureerd?
In CurriculumKit wordt uitgelegd hoe het werkt, zo werk je bijvoorbeeld met een ‘spelleider’. Om het gesprek te structureren, liggen er ook ‘emotiekaarten‘ op tafel. Nadat er een suggesties voor het curriculum gedaan zijn, kunnen de leraren deze kaarten pakken en neerleggen. Als je ergens over twijfelt, kan je de kaart met ‘ik betwijfel of dit een goed idee is, want…’ pakken en bij het specifieke onderdeel plaatsen. Naderhand worden alle emotiekaarten besproken en kan je een toelichting geven op je twijfel. Er zijn ook positieve emotiekaarten zoals: ‘Ja, hier word ik heel blij van!’. Ook die kan je neerleggen bij het idee dat je positief stemt.
Een aantal beelden van het product
Meer informatie
Je kunt de CurriculumKit via Onderwijs Maak Je Samen aanschaffen voor €49,95. Ze geven aan dat het spel ongeveer 2,5 uur duurt. Ik zou je adviseren om er minimaal een dag(deel) voor uit te trekken, zodat je voldoende tijd hebt om je te buigen over de bouwstenen van jullie onderwijs. Op Vernieuwenderwijs lichten zij in een blog nog meer toe over het product.
