De afgelopen tijd zijn er verschillende artikelen online gekomen met tools voor afstandsleren. Ik vertelde al dat technologie niet gelijk staat aan leren. Op dit platform deel ik praktische lesideeën die je morgen al kunt inzetten. In dit artikel deel ik een aantal simpele werkvormen die je zowel in de klas als online kunt toepassen. Je kunt ze gebruiken voor de kennismaking of om met en van elkaar te leren. Verder zal ik dit schooljaar op het Instagramaccount van Blijven Leren geregeld werkvormen delen en kan je leren werken met digitale werkvormen in de online cursus ‘digitale tools’.
Werkvorm 1: Even voorstellen…
Aan de start van een schooljaar vindt altijd de kennismaking plaats. Ik vind het prettig om daarbij onder andere gebruik te maken van opdrachten op papier. Je geeft de leerlingen de gelegenheid om na te denken over wat ze willen delen en je bouwt een rustmoment in. Bij downloads kan je het document ‘stel mij eens voor’ vinden. Hoe zet je dat in?
- Geef de leerlingen allemaal een eigen A4 en laat ze zichzelf voorstellen. In elk hokje schrijven of tekenen ze iets waarmee ze meer over zichzelf delen.
- Vervolgens maak je duo’s. De leerlingen gaan met de leerling naast hen in gesprek over wat ze hebben gemaakt. De leerlingen vragen door zodat ze meer over de ander te weten komen. Het is de bedoeling dat ze daarna elkaar voorstellen aan de rest van de groep.
- Na 10-15 minuten (5-7 min. per persoon), begint het plenaire deel waarbij de leerlingen elkaar voorstellen.
Deze werkvorm kan je ook in kleinere groepjes doen als je met een grote klas te maken hebt. Online is deze werkvorm ook uit te voeren. Daarvoor moeten de leerlingen in tweetallen in een aparte chat of in een break-out room met elkaar in gesprek kunnen.
Werkvorm 2: Maak een kennismakingsslinger
Een lesidee waarbij leerlingen zichzelf voorstellen door een vlaggetje te versieren met eigenschappen, hobby’s, dromen, spreuken. Net wat zij zelf willen. De docent maakt van alle vlaggetjes een slinger om het lokaal te versieren en die leerlingen vaker kunnen bekijken. Hoe pak je het aan?
- Leg vlaggetjes op de tafels en zorg voor voldoende kleurtjes, stiften en andere benodigdheden. Licht toe dat leerlingen zichzelf gaan voorstellen op het vlaggetje (benoem eventueel de voorbeelden die ik net aangaf om leerlingen te helpen met wat ze kunnen tekenen).
- Hang de vlaggetjes aan een lijn om het lokaal te versieren.
- Laat leerlingen een korte toelichting geven bij de slinger. Je kunt ervoor kiezen dat alleen de leerling die presenteert bij de slinger staat.
Eventueel kan je ook rechthoekige vlaggen maken in Canva. Misschien handiger voor de 1,5 meter en een goede aanpak voor online onderwijs. Je hebt in het vo en mbo niet een vast lokaal. Wel kan je elke les een aantal vlaggen uitlichten, zo zorg je telkens voor een bindingsmomentje in de klas.
Werkvorm 3: Stel mij eens voor
Een super werkvorm die ik altijd toepas, ook online te gebruiken. Hoe werkt het?
- Maak groepjes van 4-5 leerlingen en geef ze een grote flap. Hierop maken zij een mindmap met jouw naam in het midden en verschillende takken: Leeftijd, Sport, Hobby’s, Type woning, Woonplaats, Opleiding, Favoriete vakantieland, Netflixserie, Lievelingsgerecht.
- De leerlingen mogen overleggen en moeten jou proberen in te schatten. Let op: ze zullen flink giechelen en jou aanstaren, want ze moeten je natuurlijk observeren om een mening te vellen.
- Naderhand ga je de groepjes langs. Je vraagt soms door waarom leerlingen een bepaalde inschatting maakten en je bedankt iedereen voor de inbreng.
- Presenteer daarna jouw mindmap en stel jezelf voor.
Deze werkvorm kan je online doen in break-outrooms of door leerlingen in een aparte chat te plaatsen. Je kunt jezelf voorstellen door een mindmap via Coggle te maken en met de klas te delen of door met gebruik van foto’s meer over jezelf te vertellen op een digitaal prikbord zoals Padlet.
Werkvorm 4: Een online-ganzenbord
Een online ganzenbord via Thinglink! Je kunt het ganzenbord van Blijven Leren in de applicatie uploaden en kennismakingsvragen bedenken. Die vragen plaats je in de afbeelding en dan kan je een ganzenbord spelen!
- Ga naar de website van Thinglink en ontwerp je eigen ganzenbord.
- Open het ganzenbord op je eigen laptop en deel je scherm met de leerlingen zodat ze het ganzenbord zien. Leg uit hoe het ganzenbord werkt. Om de beurt mag iemand ‘gooien’ met een digitale dobbelsteen. De persoon gaat naar de genoemde plek en beantwoordt de vraag of voert de opdracht uit. Leg uit wat de (vliegende) gans, de put en het slotje betekenen!
- Je speelt het spel totdat er een winnaar is! Of je spreekt een tijd af en de persoon die het meest ver is gekomen heeft gewonnen.
Normaal speel je dit met poppetjes, nu kan je het beste in een bestand bijhouden bij welk nummer de leerling is gebleven. Vanwege de tijd kan je ook in teams spelen. Dan moeten de leerlingen allemaal de vraag beantwoorden of samen de opdracht uitvoeren. Van tevoren maak je dus alvast een spel aan met opdrachten en vragen! Naast kennismakingsvragen kun je natuurlijk ook vragen over de lesstof maken.
Werkvorm 5: Werken met fotokaarten
Ik gebruik geregeld kaarten in m’n les. De leerlingen pakken een kaart die wat zegt over hoe zij zich voelen, waar ze voor staan in het leven, wat hun droom is of hoe ze de klas op dit moment ervaren. Vervolgens gaan we erover in gesprek. Sommige leerlingen kunnen zich beter uitdrukken op die manier. Hoe zet je de kaarten in?
- Leg de kaarten op tafel (je kan ook afbeeldingen in het lokaal hangen als je liever op 1,5 meter aan de slag wil)
- Geef de leerlingen een opdracht. Bijvoorbeeld: Pak de kaart die het beste omschrijft hoe je vakantie was.
- Laat de leerlingen op hun gemak een kaart pakken.
- Ga de leerlingen langs. Laat ze kort hun kaart toelichten
Dit kan je ook in groepjes doen, met geprinte afbeeldingen in het lokaal of digitaal in een Padlet. In een Padlet kan je foto’s plakken waar ze uit kiezen of ze plaatsen hun eigen foto. Je kunt de leerlingen hiervoor ook afbeeldingen van Pinterest laten gebruiken.
Werkvorm 6: De expert aan het woord
Deze werkvorm is terug te vinden in het werkvormendoosje van @theactiveclass.
- Introduceer bij de leerlingen dat je veel kan leren van experts. Brainstorm met elkaar bij een specifiek onderwerp over wie je als experts zou kunnen zien
- Naar aanleiding van de brainstorm gaan leerlingen in groepjes een expert interviewen. Besteed aandacht aan interviewtechnieken
- De leerlingen interviewen de expert en verwerken de opgedane inzichten in een eigen gekozen vorm: vlog, verhaal, infographic…
- Plan een les waarin de leerlingen hun inzichten delen
Tip! Zorg ervoor dat de inzichten gebruikt worden voor een product. Bijvoorbeeld om iets beter te maken, als volgende stap bij het werken aan een leerdoel. In het mbo kan je met specifieke organisaties samenwerken waarvoor de leerlingen worden opgeleid. Deze opdracht kan je ook gebruiken bij online onderwijs; leerlingen worden geholpen met de opstart, gaan ermee aan de slag en in een terugkom-les bespreken jullie de resultaten.
Werkvorm 7: Klassenbrainstorm in de chat
Je wilt een nieuw onderwerp behandelen en je bent benieuwd naar de voorkennis van je leerlingen. Je wilt bijvoorbeeld weten waar ze aan denken bij het onderwerp, welke ervaringen ze hebben met het onderwerp, welk gevoel ze ergens bij krijgen. Dit is erg afhankelijk van het onderwerp natuurlijk. Je kunt als klas brainstormen en daar de chatfunctie voor gebruiken. Je kunt dit ook doen met Mentimeter. Coggle kan je hier ook voor inzetten, maar dan is het meer een opzichzelfstaande opdracht en niet een relatief kleine werkvorm om de voorkennis te peilen.
- Leg uit wat het onderwerp is dat je vandaag wilt behandelen en dat je graag wilt weten wat iedereen daar al van weet.
- Vertel dat de leerlingen alles wat ze weten van het onderwerp, welke ervaringen ze hebben met het onderwerp of welk gevoel ze erbij krijgen, mogen delen in de chat. Als de groep groot is kan je ze dit ook als opdracht voorafgaand aan de online-sessie meegeven zodat ze het je alvast kunnen mailen. Dan hoef je het alleen te delen in de sessie en te bespreken.
- Je typt de verschillende antwoorden uit in een bestandje en deelt jouw scherm met de leerlingen. Mondeling licht je toe wat je hebt gezien in de chat (of in de documenten die je vooraf opgestuurd hebt gekregen). Je kan ook gewoon de chat langsgaan zonder het uit te typen.
- Vraag waar nodig door en bedank iedereen voor zijn/haar inbreng. Ik vraag vaak door vanuit de doelen van een les. Dus als ik denk dat iemand iets kan vertellen wat aansluit bij wat we gaan behandelen, vraag ik erop door zodat ik in de les de transfer goed kan maken tussen ervaringen en de leerstof.
- Leg vervolgens uit wat je met de input doet en vervolg je online-les. Je kan bijvoorbeeld aangeven welke insteek de les heeft, wat voor extra verdieping je aan gaat brengen of welke ervaringen je in wil zetten in de les.
Meer informatie
Leren gebeurt in interactie. Mijn werkvormen zijn daardoor altijd geënt op het zelfstandig nadenken, het uitwisselen en met elkaar in gesprek gaan. In fysieke lessen gebruik ik graag kaarten, A4’tjes met duidelijke opdrachten en online tools om de leerlingen te activeren. Online kan je een groot deel van de interactie terug laten komen, als je de juiste aanpak hanteert. Ik deelde onlangs ook een artikel met 3 online (spel)activiteiten met Wordwall.
Wil je meer weten over concrete toepassingsmogelijkheden van digitale tools in de klas of online les? Blijven Leren heeft een online cursus ontwikkeld over digitale tools in de klas en het verzorgen van afstandsonderwijs. In die cursus kun je aan de hand van instructievideo’s met verschillende tools aan de slag. Ook leer je aan de hand van kennisclips en voorbeelden verschillende manieren om tools in te zetten bij afstandsonderwijs, differentiatie en hoe je de motivatie van de lerende kan blijven prikkelen.
