Als leraar of binnen teamsessies werk je vaak genoeg in groepjes. Er zijn geregeld leraren die aangeven dat ze het lastig vinden om groepjes te maken in onveilige groepen of dat ze telkens eenzelfde manier gebruiken om groepjes te maken. Ze willen daarin bij voorkeur wat meer variatie kunnen aanbrengen. In dit artikel deel ik een product van Onderwijs Maak Je Samen waarmee je op verschillende manieren groepjes kunt maken. Ook geef ik een aantal tips voor het maken van – en het werken in groepjes. Het product is ‘Groepers Maken’ en biedt 36 kaartjes waarmee je snel en efficiënt personen kunt verdelen in groepjes. Lees je weer mee?
Hoe werkt het?
Je vindt in het pakketje een handleiding. Daar staat beschreven dat de kaarten geschikt zijn voor tweetallen of groepjes van drie tot zes personen. Voordat je de les start, denk je na over het aantal leden dat je in een groep wil. Je legt uit hoe de groepssamenstelling is en geeft vervolgens iedereen een kaart. Wees duidelijk over hoe de leden bij elkaar moeten gaan zitten.
Voorbeelden van samenstellingen:
- Per kleur
- Per figuur
- Per letter
- Per cijfer
- Per dier
Je kunt ook tweetallen vormen op basis van cijfers (nummers 1 en 2 samen) of door dieren te combineren (beer en uil samen).
Tips voor het maken van – en werken in groepjes
Met deze kaarten heb je een handige tool in handen om groepjes te maken, alleen in de praktijk loop je als leraar tegen verschillende dingen aan. Ik deel graag een aantal tips met jullie zodat het je gemakkelijker af zal gaan.
Werk zorgvuldig in groepjes en altijd vanuit een doel
Je werkt in groepjes met een doel. Zorg ervoor dat je dit helder hebt, want dat helpt je in de uitvoering van je werkvorm. Houd hierbij de kwetsbaarheid van leerlingen in groepjes in je achterhoofd. Denk daarnaast aan de manier waarop je leerlingen erbij betrekt (inclusie) en bedenk hoe je ervoor kunt waken dat leerlingen buiten de groep vallen.
Dit is hoe we gaan werken
Als je van start gaat met groepjes, kan het zinvol zijn om een ‘zo werken wij hier-sfeer’ te creëren. Je kunt dit doen door direct bij aanvang van het schooljaar te starten met het werken in groepjes. Laat het de normaalste zaak van de wereld zijn dat leerlingen in wisselende samenstellingen aan opdrachten werken. Straal uit dat er achter het werken in groepjes een visie zit en leg die eventueel uit. Het doel ervan is hierbij dus belangrijk. Blijf uiteraard oog houden voor leerlingen die het lastig (lijken) te vinden om groepjes te werken, zodat je tijdig kunt interveniëren als dat nodig is.
Bouw langzaam op
Deze tip sluit aan bij bovenstaande dingen en bij wat ik in een eerder artikel uitlegde. Een groep doorloopt verschillende fasen in de groepsdynamiek. Zorg ervoor dat je rekening houdt met die fasen met het soort opdracht dat ze samen uitvoeren of hoelang de opdracht duurt. Dit vergroot de kans op slagen en voorkomt dat het in groepjes werken leidt tot botsingen. Wat daarbij ook helpt is om het lesmomenten te laten zijn die niet beoordeeld worden, het gaat om het samen leren.
Richt je lokaal praktisch in
Hoe je de ruimte benut is heel belangrijk. Je kunt met het inrichten van je lokaal ook activeren. Zet bijvoorbeeld de tafel al in groepjes (en laat ze na de werkvorm alles terugzetten, scheelt jou werk!) en maak visueel wie, waar hoort te zitten. Dat helpt je allemaal bij een duidelijke instructie.
Zie het samenwerken als leren
Soms willen leerlingen niet in een groep of is er gedoe. In sommige situaties zou ik ervoor kiezen om tactisch te voorkomen dat zij bij elkaar komen te zitten (dan bedoel ik bij extreme ruzies bijvoorbeeld of als er zich net iets heeft voorgevallen). Ook als leerlingen zich erg onveilig voelen in groepjes, zou ik aanraden om hen in bescherming te nemen of om stapsgewijs het groepswerk op te pakken. Op andere momenten geef je aan ‘dat dit is hoe we werken’ en coach je op de samenwerking als zich daar problemen voordoen. Sowieso is het aan te raden om een evaluatie-element in te bouwen na een samenwerking zodat ze ontdekken waarom het soms wel goed werkt en andere keren minder. Samenwerken is een vaardigheid die je moet leren.
Overleg met je collega’s
Toen ik dit artikel deelde op sociale media kwam er terecht een opmerking van een leerkracht die aangaf dat leerlingen om de haverklap in allerlei groepjes worden geplaatst. In groepjes werken zorgt voor kwetsbaarheid bij leerlingen. In een van bovenstaande tips schreef ik hier ook al iets over. Mijn advies zou zijn om met je collega’s (voor en na jou in het rooster) te overleggen hoe zij groepswerk aanpakken in de klas. Allereerst in zijn algemeenheid om er zeker van te zijn dat het zorgvuldig gebeurt, anderzijds om voor voldoende rustmomenten op een dag te zorgen voor een kind. Het is voor een kind prettig om even alleen aan taken te werken, afstemmen met collega’s die voor en na jou in het rooster zitten helpt daarbij.
Waarom het product mij aanspreekt
Toen ik het pakketje opende moest ik een beetje lachen. Er is zo goed over het product nagedacht en als je het ziet denk je: “Zo simpel kan het zijn”. Toch heb ik nog nooit bedacht om zoiets te ontwikkelen voor in mijn lessen. De kaarten zijn stevig en zullen lang mee gaan, je kunt er eindeloos mee variëren en ze zijn volwassen vormgegeven. Dat laatste vind ik belangrijk omdat ik met jongeren werk en graag gebruik maak van materialen die niet te kinderlijk zijn. Het product is te gebruiken in allerlei soorten groepen en je hebt voldoende ruimte om zelf creatief te zijn over groepssamenstellingen. Ik ben benieuwd welke combinaties jullie bedenken!
Meer informatie
Je kunt Groepers Maken kopen bij Onderwijs Maak Je Samen voor €9,95 inclusief btw. In combinatie met Groepers Vormen betaal je €24,95. Leuk om te weten: In samenwerking met Onderwijs Maak Je Samen ontwikkelde ik ook een aantal werkvormen voor een professionele leercultuur. Bekijk de 10 werkvormen hier.
Word ook onderdeel van de Blijven Leren community!
Op sociale media praten we verder over onderwijs en delen we tips met elkaar. Volg Blijven Leren op Facebook, Youtube en Instagram. Wil je meer dan dat? Bekijk hier meer informatie over mijn diensten en samenwerken.
