Lesgeven en onderwijs in de 1,5 meter samenleving

De komende tijd gaan we door met de corona-aanpak in Nederland. Handen wassen, zoveel mogelijk thuisblijven, thuiswerken en afstand houden. Scholen gaan zich inrichten op de anderhalf meter samenleving. De scholen hebben de ruimte gekregen om zelf te bepalen wat binnen hun context passend is. In dit artikel beschrijf ik een aantal zaken die je in overweging kunt nemen als je gaat werken aan een anderhalf meter-school. Ik zal vooral inzoomen op het lesgeven, binnen het klaslokaal en op afstand.

Gespreid openen en kleinere klassen

Eén van de aanpassingen in de anderhalf meter samenleving, is dat scholen zullen gaan werken met kleinere klassen in een klaslokaal. Afhankelijk van de grootte van je lokaal en de meubels, passen er rond de 12 leerlingen in een lokaal. In het MBO, HBO en op Universiteiten heb je te maken met (jong)volwassenen, waardoor groepen mogelijk nog kleiner zullen moeten zijn, omdat de doelgroep meer ruimte inneemt. In Nederland bestaan klassen gemiddeld uit ongeveer 25 leerlingen, grotere groepen zijn geen uitzondering. Je zou een rooster kunnen maken waarbij halve klassen naar school komen. Ook kan je werken met groepjes of leerteams. Dit kan in combinatie met online-onderwijs. Een situatie waarbij leerlingen vanuit huis meekijken, terwijl de andere helft van de klas les heeft, is niet ondenkbaar.

De groepsindeling, als je met groepen werkt

Het is verstandig om na te denken over groepen. Er zijn nogal wat manieren om groepen te maken; willekeurig of aan de hand van criteria. Je zou kunnen kiezen voor groepjes met leerlingen die goed met elkaar omgaan. De leerlingen hebben veel behoefte om hun vrienden weer te zien en om fijn contact te hebben met leeftijdsgenoten. Je keuze daarop baseren helpt ook voor het creëren van een veilig leerklimaat voor de leerlingen. Misschien werkten de leerlingen al in groepjes, die je gewoon kunt aanhouden.

Je zou ook kunnen kiezen voor groepen op niveau. Hiervoor moet je uiteraard goed in kaart hebben wat de niveau-groepen zijn binnen een klas. Niet in elke onderwijsvorm is er voldoende informatie over de leerlingen, om in te schatten wie in welke groep goed zou kunnen gedijen. Het werken in niveau-groepen wordt overigens niet altijd als positief aangemerkt. Leerlingen zouden beter tot leren komen in heterogene groepen waarbij ze van en met elkaar kunnen leren. Je kunt werken met een tussenvorm, waarbij je wel kijkt naar wie goed met elkaar om kunnen gaan en waarvan je verwacht dat ze voldoende van elkaar kunnen leren.

Afhankelijk van het type onderwijs dat je verzorgd, kan je ook groepen indelen op basis van thema. Leerlingen die een bepaalde focus hebben aangebracht in hun onderwijs (bijvoorbeeld omdat ze nu leren over het werken in een ziekenhuis), krijgen les over dat onderwerp. De groep wordt samengesteld van leerlingen die dezelfde focus hebben gekozen. Deze groep komt in de ochtend en de groep die voor een ander thema heeft gekozen, komt in de middag. Zorg er in elk geval voor dat je als team nadenkt over hoe de groepen worden ingedeeld en hoe het bij kan dragen aan leren en welbevinden.

Lesgeven in een anderhalf meter samenleving

Ik ben een groot voorstander van activerende didactiek, waarbij de leerlingen in groepjes aan opdrachten werken. Hiervoor trek ik allerlei materialen uit de kast waarmee de leerlingen aan de slag kunnen: post-its, grote flappen, stiften, kaartjes, mini-whiteboards, spelkaarten. In hoeverre kan dat als we voorzichtig moeten zijn in het klaslokaal?

Het is belangrijk om verwerkingsopdrachten aan te blijven bieden, zodat leerlingen de leerstof die onderwezen is kunnen toepassen en zullen onthouden. Waar je normaal gesproken met flappen werkt, zou je dat nu met een digitaal prikbord kunnen doen. Als je eerder zou ‘flitsen’ met kaartjes, kan je nu een digitale tool daarvoor inzetten. Eerder zou je mindmaps laten maken, die laten rouleren zodat leerlingen kunnen zien wat anderen maakten, om vervolgens te kijken wat zij nog zouden toevoegen aan de mindmap. Nu kan je dat doen met een digitale versie en de ander uitnodigen om online feedback te geven.

Ik maakte een infographic met een aantal suggesties om te overwegen en vragen om als team bij stil te staan, in de voorbereiding op het lesgeven in een anderhalve meter samenleving:

• Contacttijd verstandig gebruiken: Wat kan een leerling thuis doen?
• Blijf monitoren: Wordt er voldoende geleerd en/of moet de werkwijze aangepast worden?
• Digitale didactiek: Interactie en (samen) leren met gebruik van ICT in de klas
• Zorg voor rustmomenten: Welke opdrachten zijn geschikt voor zelfstandig verwerken van de leerstof?

[Lees verder onder de infographic]

Doe het als team

Je kunt de onderwerpen en vragen uit de infographic als team gebruiken, om na te gaan hoe jullie graag willen werken in de anderhalve meter samenleving. Bepaal met elkaar welke visie op onderwijs jullie hebben en hoe dat er in deze veranderende situatie uit moet komen te zien. Maak concreet beleid en evalueer tussendoor hoe het loopt. Spring niet binnen twee weken over op een andere aanpak, geef het gekozen beleid eerst de kans om ’te werken’. In een eerder artikel beschreef ik hoe gecharmeerd ik was van kwaliteitskaarten, die kan je ook maken voor deze situatie.

De afgelopen maanden hebben veel leraren buiten hun comfortzone gewerkt. Veel leraren ontdekten dat ze flexibeler zijn dan dat ze dachten en dat ze vaardiger waren dan verwacht. Toch zal de nieuwe aanpak veel van je blijven vragen. Vind steun bij elkaar door contact te houden over hoe het gaat, door gezamenlijk lessen te ontwerpen en door te evalueren. Maak vakgroepen waarin je als dat mogelijk is taken kunt verdelen en van elkaars materiaal gebruik kan maken. Doe het als team.

Behoefte aan extra tips en tricks? Doe mee met de online cursus ‘digitale tools’

Wil je meer weten over concrete toepassingsmogelijkheden van digitale tools in de klas of online les? Blijven Leren heeft een online cursus ontwikkeld over digitale tools in de klas en het verzorgen van afstandsonderwijs. In die cursus kun je aan de hand van instructievideo’s met verschillende tools aan de slag. Ook leer je aan de hand van kennisclips en voorbeelden verschillende manieren om tools in te zetten bij afstandsonderwijs, differentiatie en hoe je de motivatie van de lerende kan blijven prikkelen.

Andere artikelen over dit onderwerp:

• Op afstand lesgeven
• Op afstand overleggen of vergaderen
• Online lesideeën voor in ZOOM of andere online-applicaties
• Hoe help je jouw studenten (studeren) tijdens quarantaine?